فرهنگ شیوه ی زندگی یک قوم است؛ شیوه ی ارضای نیازها در جامعه ای معین. خواه نیازهای زیستی و خواه نیازهای مربوط به باورها و ارزش ها. هر اثر فرهنگی و هنری، نشان دهنده ی رویدادی است که در آن مقطع زمانی و تاریخی برای فرهنگ یک جامعه تعریف شده و حتی پایداری تأثیرات آن فرهنگ، متعلق به دوره ای نامحدود است و با سیر تحول در تاریخ، بر حسب نیاز هر روزگار، به حیات خود ادامه داده است. اثر هنری و فرهنگی (در این...

در دوره های مختلف تاریخی همواره تأثیرپذیری هنر هر دوران از آیین، دین و اعتقادات حاکم بر هر جامعه وجود داشته است. علاوه بر آن پیشینه تاریخی و اعتقادی جامعه موردبررسی نیز سهم بزرگی را در شکل گیری هنر آن عهده دار بوده است. ایرانیان طی دوره های مختلف تاریخی با دقت و ظرافت تمام به خلق آثاری ارزنده دست یافتند و برای زیباتر جلوه نمودن، آنها را با نقش مایه های متنوع آراستند. پس از اسلام بیشترین تلاش هن...

ادبیّات عرفانی فارسی از آبشخور اصول و مبانی اسلام سیراب است. با این همه برخی مضامین رایج در متون عرفانی، با روح آموزه های اصیل اسلام سازگار نیست. باورهای عرفانی پیش از اسلام همچون عرفان یهود، گنوستی سیزم، عرفان ایران باستان و مانویّت ومندائیزم در شکل گیری برخی از این مضامین مؤثّر بوده است. یکی از مهم ترین این مضامین، اسارت روح در زندان جسم و چاه دنیاست. بن مایۀ این مضمون، در عصر اساطیر هم به اشکال...

رستم بزرگترین و محبوب‌ترین شخصیّت حماسه‌های ایرانی است که تصویری جامع از یک قهرمان ملّی را به­نمایش می‌گذارد. دایرة حضور او از سترگ‌ترین آثار ادبی پارسی همچون شاهنامة فردوسی تا فرهنگ شفاهی عامّة ایرانیان را در بر می‌گیرد. با این­همه در منابع پیش از اسلام نامی از رستم نیامده است. تنها در چهار متنِ یادگار زریران، درخت آسوریک، بندهش و تک‌روایتی با نام کلّیِ داستان سغدی رستم اشارات موجزی دربارة رستم وجود...

مسئلۀ جنسیت همانند قومیت و ملیت قرنهاست که در تاریخ بشریت به سبب بی‎بصیرتی و جهالت تاریخی فرزند آدم، بحران‎ها و مصایبی را به ارمغان آورده است. زنان به دلیل تفاوتی که در عین تناسب بر اساس خلقت بدیع و حکیمانۀ خداوند با مردان داشته و به علت نقش اساسی که در طول تاریخ بر‎ عهده‎ گرفته‎اند، در تعارض دوسویۀ افراط و تفریط قرار داشته، گاه او را فوق انسان دانسته و در حد پرستش بالا برده‎اند و گاه او را از ...

قابو­س­نامه از قدیمی­ترین و مهم­ترین آثار نثر فارسی پیش از حمله­ مغول است که به همراه شاهنامه­ حکیم ابوالقاسم فردوسی، بسیاری از عناصر و مؤلفه­های فرهنگی و سنت­های ایرانی را به صورتی گسترده و عمیق در خود منعکس کرده‌است. این مقاله سعی دارد با بهره­گیری از روش تحلیل محتوا، هفت مؤلفه­ پربسامد هویت فرهنگی به کار رفته در این اثر را بررسی کند و با متون اوستایی و پهلوی که حاوی مؤلفه­های هویت فرهنگ ایرا...

ادب غنایی، یکی از مؤثرترین و پرمخاطب‌ترین انواع ادبی در زبان فارسی است. قدمت وگستردگی آن به گونه‌ای است که شاید نتوان هیچ متن ادبی را یافت که به نوعی با ادبیات غنایی آمیخته نباشد. پژوهش حاضر، بر آن است به این پرسش پاسخ بدهد که آیا ادب غنایی ریشه در ادبیات پیش از اسلام دارد؟ واگر چنین است، میزان و نوع بهره‌گیری متون غنایی از ادبیات پیش از اسلام چگونه و به چه میزان بوده است؟ برای دست یابی به پاسخ...