در تاریخ هنر و تمدن های دینی، همواره شاهد ظهور آثار معنوی و روحانی هستیم که سعی در برقراری ارتباط انسان با عوالم ملکوتی دارند و یکی از بارزترین مصادیق آن چهره های معنوی است. چهرۀ انسان های وارسته مجالی برای نمایش روحانیت و معنویت در قالب تصویر انسانی بوده و همواره در تمدن های دینی مورد توجه خاص بوده است. این چهره ها دارای خصلت هایی است که وقتی در کنار یکدیگر قرار داده می شود چنین به نظر می آید ...

مکتب نگارگری هرات در سال های حاکمیت شاهرخ تیموری تا آغاز حکمرانی صفویان، یکی از دوره های درخشان هنرِ نگارگری وکتاب آرایی ایرانی بود. در این دوران با گردآمدن هنرمندان رشته های گوناگون از سراسر ایران در کتابخانه های هرات، نسخه های بسیاری از متون ادبی و تاریخی و علمی مصور شد. این نسخه ها با شیوه های متنوع و تجربه های بسیار گرانبهایی از هنرمندانِ طراز اول دربار همراه بود، و به تدریج در سال های پایانی...

تکوین حکومت ایلخانی در ایران و پذیرش آیین بودایی از سوی هلاکو زمینه را برای حضور بوداییان در ساختار حکومت فراهم نمود. بوداییان که پیش از این در مناسبات حکومتی در ایران نقشی نداشتند از این پس وارد ساختار حکومت شدند. با پذیرش آیین بودایی در میان تعدادی از ایلخانان، عدۀ زیادی از پیروان آیین بودا از سرزمین­های چین و تبت و ایغور به ایران مهاجرت کردند. بوداییان در سراسر قلمرو ایلخانی بتکده­های بودایی...

جنین‌شناسی بودایی در دو هزار و پانصد سال پیش روشن کرده است که زندگی انسان در لحظه بسته شدن نطفه به صورت مستقل از مادر آغاز می‌شود و دستورهای اخلاقی بودا صراحتاً «گرفتن جان» را به هر شکل که باشد خطای بزرگی دانسته‌اند و کسی که به این عمل دست یازد دیگر پیرو بودا نخواهد بود. آموزگاران سنت‌های گوناگون بودایی هیچ‌گاه در خطا بودن سقط جنین تردید نکرده‌اند زیرا قاعده کلی اهیمسا (نیازردن جانداران) تکلیف ه...

حج به عنوان یک فریضه مهم اسلامی و نیز از عوامل توجیه کننده قدرت و مشروعیت بخش همواره مورد توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی میگردید. تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخا...

غایت و مقصد سلوک در عرفان اسلامی، فنا و در عرفان بودایی، نیرواناست. رسیدن به هر دو مقصد، از راه زدودن صفات و خواهش‌های نفسانی است. شباهت‌های فنا و نیروانا آن‌قدر هست که گاه مفهومی مشترک قلمداد می‌شوند. فنا و نیروانا تجربه‌هایی عرفانی هستند و با نظریّه‌های رایج در پژوهش‌‌های تجارب عرفانی نیز مطالعه می‌شوند. یکی از این نظریّه‌ها، ساخت‌گرایی است که تجارب عرفانی را پردازش‌شده و سامان‌یافته از باورها ...

طریق مهایانه شاخۀ بزرگی از دین بودایی است که در کشورهای چین، نپال، تبت، مغولستان، کره، تایوان، ویتنام و ژاپن پیروان بسیار دارد. این آیین که جدیدتر از شاخۀ خواهر آن، یعنی تهره‌واده (هینه‌یانه) به‌شمار می‌رود، بر مبادی و اصولی مشابه با آن استوار است، اما بر برخی از آنها تأکید بیشتری دارد و تفسیرهای متفاوتی را از آنها ارائه می‌دهد. نظریۀ خلأ و آموزه‌های وابسته به آن، اعتقاد به آرمان بُدهیستوه، وجود...

مهاسوکهه در آئین تنترة بودایی به معنای لذّت جاودانه است. این مرتبه از شکوفایی معنوی قلمرو عاری از تفکر مرسوم و آداب و رسوم متعارف و متعالی‌ترین مقام بودایی است که از آن به فراتر رفتن از ساحت تغییر و وجود و رسیدن به مقام کمال مطلوب تعبیر می‌شود. در آئین تنترة بودایی گفته می‌شود که امکان دستیابی به مهاسوکهه (لذت جاودانه) در ضمن مراسم و صور آئینی از طریق انجام اعمال یُگه‌ای اعم از جسمی و جنسی، در هم...

حج به عنوان یک فریضه مهم اسلامی و نیز از عوامل توجیه کننده قدرت و مشروعیت بخش همواره مورد توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی میگردید. تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخانی در...

صوفیان و بوداییان عنوان اثری است در حوزۀ مطالعات ادیان و عرفان. مطالعۀ تطبیقی تصوف اسلامی و رهبانیت بودایی و برشمردن وجوه مشترک میان این دو فرهنگ رهبانی، مهم ترین هدف این اثر پژوهشی است. کتاب صوفیان و بوداییان؛ سیری در تصوف اسلامی و رهبانیت بودایی به قلم دکتر محمدرضا عدلی و به همت انتشارات هرمس در 407 صفحه منتشر شده است. این اثرکه در اصل، رسالۀ دکتری جناب عدلی است این اقبال را داشته که در دومین...