"زبانزد" یا تعبیرهای خاص مردمی که تا حد زیادی مانند مثل است، چاشنی کلام و یکی از جلوه های فرهنگ عامه است که چون آیینه یی، افکار، عادات و فرهنگ مردم یک جامعه را در طول زمان می نمایاند. انسان ها در هر سن و موقعیت و شرایطی؛ شهری یا روستایی، تحصیل کرده یا بی سواد، زن یا مرد و پیر یا جوان، هر یک به تناسب نیاز خود از آن بهره می جویند؛ زیرا سبب می شود کلام بهتر بر دل بنشیند. و این کاربرد خاص طبقه یا ق...

اساس و موضوع اصلی منظومه های عاشقانه، عشق و محبت است و از آنجا که از دید عرفا عشق و غیرت ملازم همدیگرند، در این منظومه ها شاهد موارد گوناگون غیرت ورزی شخصیت ها هستیم. در منظومه ویس و رامین، موبد و ویرو و رامین رقیبانی هستند که بر سر تصاحب ویس به جدال با یکدیگر می پردازند و گاه در این راه دچار غیرت می شوند و حتی گاه کار به جنگ و لشکرکشی می کشد. همین رشک و غیرت بین گل و ویس بر سر رامین نیز وجود د...

احیای دوباره موضوع آیکونوگرافی(iconograph)و آیکونولوژی(iconology) در نظام­مطالعاتی اندیشه و فرهنگ­غرب حضور پر اهمیتی یافته است. در این مقاله سعی شده، به دلایل انتخاب موضوع نقش لیلی و مجنون و جهان بینی شرایط خلق این آثار توسط غیاث الدین نقش بند تاحدود قابل استنادی، دست یافت. به همین منظور با تکیه بر نظریه آیکونوگرافی وآیکونولوژی، درونمایه­های تصویر لیلی و مجنون در ادبیات و تفکر غالب بر فرهنگ و ز...

مثنوی جلال و جمال سرودۀ محمّد نزل‌آبادی از جمله سروده‌های عاشقانه تمثیلی می‌باشد‌ که برخلاف مثنوی مشهور لیلی و مجنون نظامی، تقریباً ناشناخته مانده است. در این تحقیق علاوه بر معرّفی این منظومه، به بررسی و مقایسۀ شخصیّت‌های تمثیلی این داستان با داستان لیلی و مجنون پرداخته شده و سعی شده است بدانیم در کدام یک از دو منظومه بیشتر از شخصیّت‌های تمثیلی استفاده شده است؛ و کاربرد کدام نوع از شخصیّت‌های تمثیلی ...

گفتگو به طور کلی و گفتگو در ادبیات داستانی، به ویژه ادبیات غنایی (نظامی گنجوی)، مسأله ای است که بررسی و تحلیل ابعاد، زوایای آن نیاز به تأمل و کاوش دارد. روش تحقیق در این پژوهش، رسیدن از کل به جزء بوده است. به این صورت که برای رسیدن به بررسی های مربوط به گفتگوهای داستانیِ داستان های نظامی، ابتدا چیستی و ماهیت خود گفتگو را بررسی کرده ایم. سپس به انواع گفتگو در ادبیات فارسی پرداخته و پس از آن نیز...

تحقیق حاضر ، اختلاف روایت داستان عاشقانه لیلی و مجنون اثر چهار تن از سرایندگان این منظومه ( نظامی ، دهلوی ، جامی و عبدی بیگ شیرازی ) و چگونگی عشق شگفت و بی فرجام مجنون ، با دختری به نام لیلی را مورد بررسی قرار می دهد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی پدیدارشناسانۀ غنا در اشعار نظامی و امیرخسرو به‌ویژه در دو منظومۀ لیلی و مجنون است. این دو منظومه که از نمودهای برجستۀ ادب غنایی‌اند باوجود تشابهات فراوان، تفاوت‌های اساسی ابژکتیو در بازنمود ایدۀ عشق دارند. این تفاوت‌ها در بررسی رفتارها و حالت‌های دو شخصیت مهم این داستان‌ها به عنوان انسانی شناسنده و متعالی و تحلیل در جۀ سوبژکتیویته در آنها نمودار می‌شود. بدین منظور، ابتدا...

این کتاب ه به سه باب تقسیم می شود: باب اول را به اخبار مجنون، در ادبیات کلاسیک و معاصر عرب اختصاص داده شده است . در ابتدای این باب ، فصلی را به بیان خاستگاه غزل عذری اختصاص داده ایم. غزل عذری نوعی از انواع ادبی است که اخبار و اشعار مجنون در ادبیات عرب می باشد،ای کاش ، در قالب آن سروده شده است . باب دوم به اخبار مجنون در داستانهای فارسی اختصاص یافته است ، به این منظور، تمام داستانهایی را که دربا...

لیلی و مجنون از مشهورترین داستان­های عاشقانه ادب کهن ایران است که ریشه­ای عربی دارد و نخستین بار نظامی گنجوی آن را به نظم درآورد. پس از نظامی، نظیره­گویان بسیاری به سرودنِ این داستان پرداختند؛ از جمله می­توان به امیرخسرو­دهلوی که از نخستین و مشهورترین مقلّدان خمسه نظامی است، اشاره­کرد. در هر داستانی چه به نظم و چه به نثر، کیفیّت و نوع استفاده از عناصر داستان می­تواند مبنایی برای سنجش خوب یا ضعیف ب...

در این مقاله، مقدمه‌ای که در ستایش و حمد خداوند در آغاز چهار مثنوی لیلی و مجنون نظامی، مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، لیلی و مجنون جامی و لیلی و مجنون مکتبی آمده و اصطلاحاً تحمیدیه نامیده می‌شود با هم مقایسه شده است. مقایسه این چهار تحمیدیه، چند نکته را آشکار می سازد: 1- صفات ثبوتی و صفات سلبی خداوند، توجه به خلقت و دعا، محوری ترین مباحث تحمیدیه هاست.2- ترتیب مباحث، در تحمیدیه ها ساختار خاصی دارد...