تحلیل موضع‌گیری امامان شیعه: در مقابل عملکرد اجتماعی ‌سیاسی افراد و گروه‌های هم‌دورة خود، می‌تواند زمینه‌ساز ترسیم الگویی مشخص برای پیروی شیعیان از این بزرگواران در هر عصر باشد. در دورة امامان: قیام‌های متعددی صورت گرفت که یکی از آنها قیام شهید فخ (169 ق) بوده است. تحلیل و بررسی ماهیت این قیام هدف این مقاله است. در آغاز به بیان مقدمه‌ای کوتاه دربارة چگونگی قیام و عوامل وقوع آن پرداخته می‌شود؛ س...

جنبش های سیاسی دوران امام سجاد (7) و موضع گیری های آن حضرت در قبال آن:در فصل اول رساله حاضر نگارنده درباره وضعیت سیاسی و اجتماعی دوره مذکور از عهد خلیفه اول تا دوره امام سجاد (ع) سخن گفته و تا حد امکان چگونگی شکل گیری احزاب سیاسی را بر رسیده است. مسئله جانشینی پیامبر (ص) و امامت حضرت علی (ع) و همچنین جریان حکمت و مسئله صلح امام حسن(ع) از اهم مباحث مطروحه در این فصل است که سبب ساز تشکیل احزاب سی...

مسأله خاستگاه اِسناد حدیث و تاریخ‌گذاری آن در طی یک سده گذشته از مباحث مهم میان دانشمندان مسلمان و حدیث‌پژوهان غربی بوده است. در این باره، هر دو دسته غالباً با استناد به گفته ای از محمد بن سیرین(110ق) که در آن آغاز اسناد دهی برای حدیث به سبب وقوع یک فتنه دانسته شده است، تاریخ‌گذاری های متفاوتی را ارائه نموده اند. محدّثان اهل‌سنت، فتنه مورد نظر را قتل خلیفه سوم در سال 35 ق دانسته و زمان آغاز به‌کار...

با مبعث پیامبر اکرم(ص)و تشکیل امت واحده نظام و جامعه اسلامی منسجـم یافت لیـکن با رحـلت ایشان (سقیفه)زمینه فتنه انگیزی و درگیری موجب شکاف میان جامعه اسلامی گردیـد که دامنه این منازعـات برای سده های طولانی ادامه یافت.از سوی دیگر رخداد این جنگ ها (داخلی مسلمانان)تاثیرات و مسائـلی متعددرا برنظام اجتماعی،فرهنگی،سیاسی و امنیتی از خود به جاگذاشت از این رو دراین تحقیق بررسی ابعادو دلایل مختلف این جنگ ه...

یکی از مهم ترین قیام های خراسان علیه خلافت عباسی، قیام رافع بن لیث است.این قیام در اواخر خلافت هارون الرشید در سال 190 ق در ماوراءالنهر رخ داد و آخرین قیامی بود که در قرن دوم خلافت عباسی را به چالش کشید.رهبر این قیام با بهره گیری از نارضایتیِ مردم از رفتار ظالمانه ابن ماهان، قتل عام برمکیان و بی توجهی به خواسته های اهالی خراسان، توانست توده وسیعی از اعراب و ایرانیان آن سامان را گرد خویش آورد.این...

در اندیشۀ صدرالمتألهین، ارادۀ الاهی، علم او به نظام اصلح و از صفات ذات است. خداوند، علت تامۀ مخلوقات است و صدور فعل از او، ضروری می باشد. در مقابل دیدگاه صدرا، به باور اهل تفکیک، ارادۀ الاهی نه به معنای علم، بلکه به معنای قدرت و سلطه بر فعل و ترک است؛ و در نتیجه، از صفات فعل به شمار می آید. با چنین توصیفی، خداوند، فاعل مختار است و نتیجۀ قول به علت تامه بودن او، فاعل موجب بودن او است. از جمله اش...

در این مقاله سخن از ضرورت ها و بایدهای مطالعاتی قیام امام حسین(ع) است; و این که بنا بر کدام بینش ها و روش های پژوهشی ای باید قیام امام(ع) را بررسی نمود؟ بر این اساس، نخست دو دیدگاه الهی (مابعدالطبیعی)، و انسانی ـ تاریخی از یکدیگر تفکیک و ملاحظات مربوط به هریک به اختصار بررسی شده است. در دیدگاه انسانی ـ تاریخی نیز هشت بینش و روش مطالعاتی به اهل تحقیق و نظر پیشنهاد شده است. در بررسی پیامدهای قیام...

تحقیق درباره‏ی شخصیت‏های قرن نخستین هجری، مخصوصاً افرادی که خود و خاندانشان در حوادث آن دوره نقش مؤثری داشته‏اند، برای بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن روزگار ضروری است. یکی از این شخصیت‏ها عبدالرحمن بن محمد بن اشعث می‏باشد که مهم‏ترین حادثه‏ی زندگی وی قیام او علیه حجاج بوده که این قیام یکی از حوادث مهم دوره‏ی مهم حکومت بنی‏امیه محسوب می‏شود. در این مقاله سعی شده است علل این شورش، چگونگی ...

یکی از مهم ترین قیام های خونین در دوره پایانی حکومت امویان در خراسان، قیام یحیی بن زید علوی بود. وی که در قیام پدرش حضوری فعال داشته، بعد از شهادت پدر راهی شهرهای عراق و خراسان شد و به مدت سه سال با کوششی خستگی ناپذیر در صدد بیداری مردم آن سامان و تشویق آنان به رهایی از ستم امویان بر آمد و آنان را به دعوتی فرا خواند که بعدها به مکتب زیدیه شهره یافت. دعوت یحیی تجلّی همان اهداف و انگیزه های قیام پ...

اخباریان دو قرن نخست هجری تأثیرات ماندگاری در تاریخ­نگاری اسلامی و فهم مسلمانان قرون بعد از وقایع تاریخی برجای گذاشتند. عامر شعبی (105-28) یکی از این اخباریان است که علاوه بر شهرت در فقه و حدیث در حوزۀ تاریخ نیز، مورد توجه فراوان مورخان اسلامی قرار گرفت. از او روایت­های متناقض و متضادی در مورد حوادث و شخصیت­های مؤثر جهان اسلام باقی مانده­ است. شناخت و تحلیل چرایی این تناقض­ها در روایات شعبی مسأ...