منقذ پسر طمّاح، ملقب به جمیح، از معدود سوارکاران جاهلی است که حدود چهل سال قبل از اسلام در روز جبله کشته شد. او در شاعری نیز چیره دست بود و اشعار باقی مانده از او، نشان دهنده ذوق لطیف و طبع وقّاد اوست؛ برای نمونه، در قصیده ای دوازده بیتی در بحر بسیط، به شیوه ای بسیار هنرمندانه، یک سوءتفاهم ساده زناشویی را مطرح و گله هایش را در قالب ابیاتی مخیل و بدیع تصویر می کند. این مقاله به شرح، ترجمه و بررسی ...

چنان که از عنوان برمی آید، مسأله اصلی مقاله تعیین نقش سنائی در تاریخ تحول قصیده فارسی است؛ نقشی که به همان اندازه «تحول در غزل فارسی» مهم است. با وجود تحقیقات پراکنده ای که در پیشینه تحقیق بدان ها پرداخته-ایم، هنوز جای تحقیقی که این بُعد شخصیت شاعری سنائی را آشکار کند، خالی بود. بدین منظور قصاید او را در دو سطح ساختار صوری (ناظر بر فرم) و نظم گفتمانی (معطوف به محتوا) بررسی کردیم و در مقایسه با س...

«محمد الماغوط» از شعرا و نویسندگان معاصر است که از پیشگامان و مبدعان قصیده ی نثر به شمار می رود. ماغوط اهل سوریه است اما بخشی از عمرش را در لبنان سپری نموده و در سال 2006م از دنیا رفته است. اگر چه بیش از نیم قرن از عمر قصیده ی نثر می گذرد اما بحث و مناقشه ی رد و اثبات آن نزد ناقدان و پژوهشگران همچنان ادامه دارد. وزن و قافیه، موسیقی و اصلِ تخیلِ شعری از مهم ترین موضوعاتی هستند که طرفداران و مخالفا...

قصیده مشهور رودکی (بوی جوی مولیان آید همی) با داستانی که نظامی عروضی سمرقندی در چهار مقاله درباره علّت ایجاد آن ذکر کرده است، در نزد تذکره نویسان و مورّخان قدیم و جدید بحث‌های بسیاری برانگیخت. عده‌ای هرات و برخی مرو را محل سرایش این قصیده ذکر کرده‌اند. برخی از قدما نیز اساساً در اصالت و تأثیر گذاری این قصیده بر امیر نصر تردید کردند و حتی بعضی از بزرگ‌ترین محقّقان معاصر نیز بدرستی نتوانستند برای منش...

قصیده اولین قالب شعری است که شاعران ایرانی در آن به طبع آزمایی پرداخته­اند. علی­رغم فراز و فرودها، تا عصر مشروطه این قالب (در کنار غزل و مثنوی) همواره قالبی هنجار و مشروع بوده است؛ تا اینکه با ظهور طلیعۀ تجدد و انقلاب مشروطیت به ناگاه قصیده و درونمایۀ اصلی­اش، مدح، با انتقادات تندی از سوی روشنفکران و شاعران این دوره چون آقاخان کرمانی، آخوندزاده، تقی رفعت و... مواجه گردید و یکباره به قالبی ناهنج...

این پژوهش، ترجمه بخش سوم کتاب مع المتنبی است که زندگی علمی، هنری و ادبی وی را در دوران حضورش در دربار سیف الدوله مورد مطالعه قرار می دهد. مولف، دوره زمانی 9 ساله زندگی متنبی را به 10 بخش تقسیم کرده است؛ بخش اول، شرح مختصری از اشعاری است که برای سیف الدوله سروده و جنگ ها و هنر نمایی های وی و همچنین ویژگی هایی که اشعارش را متمایز کرده، بیان می کند. در فصل دوم خصوصیات محیطی سیف الدوله و اوضاع و اح...

ابوالطیب متنبی یکی از بزرگترین شعرای تازیان است و شاید هم بزرگترین آنان است. یکی از ویژگیهای سبکی شعر متنبی، ساختارهای پارادوکسی است. در این مقاله نگارنده پس از تعریف و توضیح پارادوکس در مقدمه، سخنی درباره پیچیدگی شعر متنبی آو رده است، آنگاه به بررسی نمرنه هایی از ابیات حاوی پارادوکس در دیوان او پراخته است، ضمن آن که هر بیت ترجمه و شرح کرده است تا درک معنی و مفهوم بیت عربی برای مفهوم خوانندگان،...

در زبان فارسی اشعار زیادی وجود دارند که سراینده اصلی آنها هنوز مشخص نشده است. یکی از این موارد، قصیده مشهوری با مطلع «سلام علی دار ام‌الکواعب/ بتان سیه‌چشم عنبرذوایب» است. تاکنون چند تحقیق در این باره صورت گرفته و منوچهری دامغانی، امیر معزی، برهانی، حسن متکلم کاشی و ابوالمعالی نصرالله منشی به عنوان سرایندگان قصیده مذکور معرفی شده‌‌اند. پژوهش حاضر با بررسی استدلال‌های به‌کاررفته در مطالعات پیشین...

زبان عربی از قرن ها پیش،حتی قبل از ظهور اسلام، با زبان فارسی تعاملاتی داشته،تأثیراتی بر روی آن گذاشته و تأثیراتی نیز پذیرفته است.یکی از ادوار تاریخ ادبیات عرب، عصر عباسی است که عصر طلایی و دوره ی شکوه ادب عرب می باشد و تأثیرات زیادی نیز بر زبان فارسی گذاشته است. این تحقیق به بررسی و مقایسه ی پنج قصیده از شعرای عصر عباسی و پنج قصیده مقارن همان دوره در ادبیات فارسی می پردازد و آن ها را از حیث «...