«خورشید» به عنوان یک موضوع همیشه موردتوجه شاعران بوده است. در دورة آغازین شعر فارسی توصیفاتی که از خورشید ارائه شده است، تنها جنبة تصویرسازی دارد. در سده های ششم و هفتم، خاقانی، عطار و مولانا بیش از دیگران به خورشید توجه نشان داده اند.سهروردی (549 ـ 587 ﻫ . ق) ـ فیلسوف شهید و شهیر ایرانی ـ در آثار خود پی درپی از تمثیلاتی استفاده کرده که حضور خورشید در آنها از نظر بسامد قابل توجه است. این حضور چ...

       قصه های عامیانه نشانگر فرهنگ شفاهی عامه ی آن منطقه است ؛چرا که می تواند  بخش وسیعی از  فرهنگ و ادبیات شفاهی هر منطقه راتحت پوشش قرار دهد .این قصه ها از دوران گذشته تا به امروز از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و هم چنان جذاب و اثرگذار باقی مانده است وثابت نموده است که  اگر به موقع برای مکتوب ساختن  آن تلاش نشود، به تدریج از خاطره ها محوخواهدشد.       قصه های  عامیانه در میان عامه ی مردم از ...

ادبیات در هر شکل و قالبی که باشد، بستری برای مفاهیم و سنت‌هایی است که روزگاری باور و اعتقاد مردمانی بوده‌است. یکی از مواردی که در ادبیات مورد توجه قرار گرفته‌است و به شیوه‌های مختلف بازتاب یافته، آیین دادخواهی است که نشان‌دهندة اهمیت آن در فرهنگ ایرانی است. «قصه برداشتن» یکی از مصادیق دادخواهی است که در متون ادبی بازتاب گسترده‌ای یافته‌است. علاوه بر توجه به جنبه‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی، می‌...

حمزه­ نامه یکی از بلندترین قصه­ های عامیانه ­ی فارسی است که سابقه­ ی آن به قرن هفتم هجری باز می­ گردد. این قصه به عنوان روایتی که متن آن جزء طومارهای پرطرفدار در سده­ های متمادی بوده­، به شکل شفاهی تا قرن دهم هجری حفظ و در عصر صفوی توسط کاتبان و نگارندگان مکتوب شده­ است؛ از این رو، این قصه از قابلیت­ های کلامی ـ زبانی فراوانی بهره­ مند است که گفتگو در آن جلوه­ ی ویژه­ای دارد. پردازنده با تکیه ب...

بن مایه ها از مهم ترین عناصر قوام بخش حکایت های سنتی فارسی اند که علاوه بر ساختار، جهات معنایی و زیبایی شناختی آن ها را نیز تقویت می کنند. خاستگاه بن مایه های داستانی، متعدد و گاه نامشخص است: برخی از آن ها از عناصر اسطوره ای و بعضی دیگر زادۀ فرهنگ مردم اند؛ تعدادی وجه تاریخی دارند و شماری نیز وجوه دینی و اعتقادی و... . بن مایه ها طی قرن ها، هم تغییر کارکرد می دهند و هم از حوزه ای به حوزۀ دیگر ن...

ایل قشقایی ادبیات و فرهنگ شفاهی پرباری دارد. در دهه¬های اخیر اکثریت مردم این ایل دست از کوچ¬نشینی برداشته و به یکجانشینی رو آورده و به همراه آن بسیاری از سنت¬ها و ادبیات شفاهی آن، رو به فراموشی است. از این رو گردآوری این بخش از زندگی این ایل و تحقیق و بررسی پیرامون آن از اهمیت زیادی برخوردار است. از جمله تحقیقات و بررسی¬هایی که در رابطه با ادبیات شفاهی صورت می¬گیرد، بررسی ساختار این آثار است ...

در فاصلة سال های 1966-1967 از چند دیوارنگاره در کنار کاودیوار (تاقچة محرابی) در تالار اصلی اتاق1، بخش 22، در پنجکنت پرده برداشته شد. در این دیوارنگاره ها، بخش هایی از قصه ای ناشناخته در صحنه های متوالی به تصویر درآمده است. در صحنۀ نهایی، پیروزی قهرمان داستان در برابر دروازۀ دژی ترسیم شده است. روی این دژ، کتیبه ای به زبان سغدی، مشتمل بر 12 سطر نوشتة عمودی، قرار دارد. متن کتیبه در شرح ماجرای قصه ...

در عرصه گسترده و متنوع مضامین در ادبیات جهان، موضوع "سفر" خوش نشسته و بر مبنای آن آثار درخور توجهی پدیدار شده است. علاوه بر قطعات شاعرانه بیشمار در وصف – غالبا- افسونگری و دل انگیزی سفر؛ حماسه ها، قصه ها، رمان ها، داستانها و سفرنامه های بسیار مبتنی بر این پدیده دیرینه زندگی بشر، در پهنه ادبیات به منصه ظهور رسیده است. بخشی از این آثار که در شمار مشهورترین آثار ادبی است، بر پایه سفرهای دریایی و ب...

در مورد نقش ادبیات فارسی در ارائه نکته های اخلاقی و دستور های روانشناسی در لابه لای اشعار و آثار ادبی شعرای پارسی زبان تردیدی وجود ندارد، اما آن طور که شایسته ی ادب پارسی باشد ؛ به این خصوصیت مهم توجه نشده است. یکی از نقاط مشترک ادبیات و روانشناسی قصه و قصه گویی است . قصه ها در دوران رشد روانی به گونه ای غیر قابل توصیف می تواند در سازندگی شخصیتی محکم و آگاه نقش داشته باشد. در روند تکامل روحی و ...