شناخت درست و دقیق نقاط قوت و ضعف تفسیر نویسان و بیان شایستگی ها و بایستگی های مفسر قرآن در عرصه پر مخاطره تفسیر کلام وحی و قرآن پژوهی، تحلیل تفاسیر موجود و بازکاوی مباحث و اندیشه های مطروحه در آنها را می طلبد. من وحی القرآن از متأخرترین مجموعه های گران سنگ و پر ارج تفسیر قرآن کریم است گه به خامه فقیهی مجتهد و متفکری مبارز، نگاشته شده است. در این مقاله با سیری اجمالی در این موسوعه تفسیری روشن می...

 بخشى از تلاشهاى استاد مطهرى در راه تبیین و تفسیر قرآن گزارش شده است.  شهید مطهرى دست‌یابى به ادراک معانى و تفسیر قرآن را، از راه تأمل و تدبر در آیات آن ممکن مى‌شمارد و قرآن را مانند طبیعت، کتابى مى‌داند که براى یک زمان نازل نشده تا همه اسرار و رموز آن در همان زمان کشف شود. استاد در مورد شیوه درست فهم و تفسیر قرآن بر روش تفسیر قرآن با قرآن تأکید مى‌کند و خرد و اندیشه آدمى را زبان گویاى قرآن و ...

اندیشمندان اسلامی، از فقها و متکلمان گرفته تا حکما و عرفا، توجه ویژه به آیات قرآنی داشته و هر کدام به قدر توان خود و با تکیه بر معارف و مبانی علوم تخصصی خود به تفسیر کلام الهی پرداخته و متون تفسیری گرانقدر و مختلفی را نگاشته‌اند. اختلاف موجود ریشه در تعریف متفاوت آنان از تفسیر صحیح و معیار دارد. ملاصدرا، بنیان‌گذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه، نیز با تکیه بر دو مشرب مشائی و اشراقی تفسیر قرآن کریم ن...

روش شناسی تفسیری یکی از مهم ترین علوم در حوزه قرآن پژوهی است که می تواند به شیوه های مختلف فهم و تفسیر قرآن را از آن استخراج نمود. میزان آشنایی مفسّر با متن و مؤلّف نیز ارتباط مستقیم با این فهم دارد. این ویژگی در حضرات معصومین (علیهم السّلام) به سبب قرابت ایشان با متن قرآن و عالم وحی، مطالعه روایات تفسیری را از دو بُعد دارای اهمیّت مضاعف می کند. اوّل از حیث القای محتوا و دوم به جهت الگوگیری از شیوه ت...

فاصله گرفتن از مکتب تبشیری، استعماری و اقبال به رویکرد علمی داعیه ای است که امروزه مستشرقان بر آن تأکید دارند، امّا این که تا چه اندازه این ادّعا واقعیّت دارد جای تأمل و بررسی است. آنچه که واضح است، انتشار برخی آثار از خاورشناسان است که به طور زیرکانه و تهاجمی و در برخی موارد به صورت علنی به نقد و نفی باورهای ملّی و مذهبی أقوام و ادیان شرقی پرداخته اند و همین مسئله بر علمی بودن رویکرد مستشرقان خدشه...

نویسنده نخست از ژرفای قرآن سخن گفته و ضرورت استمرار پژوهش در آن را مطرح می کند آن گاه لزوم به کارگیری روشهای کارآمد و دقیق را بیان کرده آفتهای تحقیقات دینی را محدودنگری. نسخه نگاری و یکسویه اندیشی می داند، سپس پژوهش جمعی را نشانه رشد فرهنگی و اجتماعی تلقی کرده نمونه هایی از آن را بر می شمارد و در پایان به دو پیش نیاز کار جمعی 1 - آمادگی محیط سیاسی و اجتماعی و 2 - رشد فرهنگی و احساس تفاهم علمی، ...

در دهه های پایانی قرن نوزدهم میلادی، چند تحقیق درباره تاریخ زندگی حضرت محمد6 با رویکرد بررسی انتقادی منابع انجام گرفت که حاصل آن تشکیک در روایت های سیره و بی اعتمادی به همه منابع روایی و تاریخی اسلام بود. در چنین فضایی، رژی بلاشر در اثر خود، «مسئله محمد» ضمن تشریح مشکلات موجود برای استفاده از قرآن و داده های کتاب­های سیره به عنوان منابع شرح حال نویسی ادعا دارد که هر چند مستنداتی که امکان نگارش ...

گزاره های پرسشی با کارکردهای کنشیِ متنوّعی که در زبان دارد، یکی از ابزارهای مؤثر زبان در تأثیرگذاری بر مخاطب، و ایجاد کنش های بیرونی است. با توجّه به اهمیت ویژه ی گزاره های پرسشی، در تأثیر و بلاغت کلام، بررسی موردیِ کنش های کلامیِ گزاره های پرسشی در قرآن کریم و تبیین نقش کنشیِ آنها در تأثیر و بلاغت قرآن، از ضروریات پژوهش در حوزه ی بلاغت و قرآن پژوهی است. در این مقاله به منظور تبیین جنبه های دیگری از ...

خولی، پژوهش ادبی در قرآن را مقصد اول تفسیر دانسته و در دست یابی به این مهم، بر ضرورت بهره گیری از دستاوردهای اندیشه وران غرب فرا می خواند؛ بهره گیری از علم زبان شناسی در واکاوی تاریخی واژگان قرآن و استفاده نقادانه از رویکردهای نوین نقد ادبی در قرآن پژوهی و استفاده از آموزه های دو علم روان شناسی و جامعه شناسی در خصوص انسان، در تعامل با نصوص قرآنی، از ممیزه های اینرهیافت هستند. نظریهتفسیری خولی ...

تحقیق حاضر با مراجعه به آیات قرآن کریم و با تکیه بر تفاسیر شیعه، سیر حرکت تکاملی انسان و فرجام جهان را بررسی کرده است. در ابتدا ضمن تشریح طرح پژوهش به بیان کلیاتی درباره مفهوم فرجام، فرجام شناسی، آینده پژوهی، اندیشه سیاسی در اسلام، تفاسیر شیعه، حکومت جهانی و مهدویت پرداخته شده است. سپس مبانی نظری بحث با تشریح مبانی فرجام شناسی آرای کلی مکاتب گوناگون الهی و بشری درباره نگرش مثبت و منفی به آینده ...