در ادبیات ملل اسلامی درباره ابلیس و طرد یا دفاع از او، به تلویح و تصریح، سخنان بسیار زیادی گفته شده است. برخی از عارفان نامی ایران، در خصوص اهمیّت بنیادین این شخصیت مهم قرآنی، حقایق زیادی را در آثارشان آشکار کرده‌اند. عطّار، یکی از برجستگان بادیه‌ سلوک، در باب تمرّد و تقرّب ابلیس در مقابل درگاه حضرت عزّت، نظریاتی متناقض در آثارش بیان کرده است؛ وی گاهی ابلیس را ابزار خداوند دانسته که همه‌ اعمال او بر...

ابلیس که در قرآن با همین نام خوانده می شود? پیش از نزول آدم(ع) به این جهان? عزازیل(عزیز خدا) که واژه ای عبرانی است? خوانده می شد و در چهره ی موجود گمراه کننده و پلید و وسوسه گر نام شیطان بر او نهاده شده است. در ادبیات فارسی بخصوص ادبیات عرفانی به تبع اندیشه دینی? هرچند با تفاوت در شدت و ضعف? ابلیس همواره مورد لعن و طرد بوده است؛ چنانکه مولانا به عنوان یکی از بزرگترین شاعران عارف در باب تلبیس ا...

پارامترهای مغناطیسی متفاوتی وجود دارند که شاخص انواع خصوصیات مغناطیسی اند و برای تشخیص نوع کانی ها مورد استفاده قرار می گیرند به طوری که با استفاده از این پارامترها می توان نوع و محل یک کانی را ردیابی کرد. در این تحقیق از دو پارامتر قابلیت مغناطیسی بسامد کم (lfx) و قابلیت مغناطیسی وابسته به بسامد (fdx) که کارایی آنها در تحقیقات قبلی تأیید شده است برای ردیابی و تفکیک منابع رسوب استفاده شد. مناطق...

فرهنگ سیاسی در عصر حاضر، یکی از پدیده های مهم زندگی اجتماعی به شمار می رود و نفوذی انکارناپذیر بر کردار سیاسی اعضای جامعه دارد. همچنین یکی از ارکان و محورهای اصلی رشد و توسعه جامعه به شمار می رود؛ به طوری که اعتقاد به برابری سیاسی، اعتماد، احساس امنیت و وفاداری ملی یا قومی، از جمله مواردی است که با فرهنگ سیاسی و درنتیجه با الگوی توسعه جامعه ارتباط دارد. هدف از این پژوهش، بررسی عوامل تاثیرگذار ب...

انسان تنها موجود باشعور و با اراده ای نیست که در این جهان زندگی می کند، بلکه موجودات دیگری نیز هستند که حتی قبل از انسان پا به عرصه هستی نهاده اند و نزد پروردگار مورد آزمایش قرار گرفته اند. عده ای از این موجودات برای ما قابل مشاهده و رویت نیستند اما اعتقاد به وجود آنها بر ما لازم و ضروری است؛ چراکه خداوند در قرآن کریم از عالم غیب و موجودات نامحسوس غیبی خبر داده است. نوعی از این موجودات غیرقابل ...

  این مقاله به گفت‌‌وگوی عارفان با ابلیس پرداخته است. در‌مجموع سی‌و هشت1 گفت‌‌وگو از متون ادبیات عرفانی انتخاب شده که آن‌ها را از جهات گوناگون همچون تصویر ابلیس، زمان و مکان، جملات، آغازکنندة سخن‌، یک‌طرفه یا دوطرفه بودن گفت‌‌وگوها در دیدار با ابلیس، آشنابودن او برای عارفان، عناصر داستان و مانند آن بررسی کرده‌ایم. نتیجة چند مورد به‌صورت آماری داده شده است.

ماجرای ابلیس در تاریخ عرفان و تصوف اسلامی بسیار پرمناقشه و مخاطره‌آمیز است. مسأله‌ی نافرمانیِ او در امر سجده بر آدم همواره موضوع بحث بسیاری از عرفای مسلمان بوده است. گروهی از بزرگان عرفان و تصوف دیدگاهی بر‌خلاف دیدگاه رایج درباره‌ی ابلیس دارند و به دفاع از او و حتی تبرئه‌ی او پرداخته‌اند. در این نوشته، با بهره‌گیری از اَسناد و منابعِ در‌دسترس، تفاوت‌ها و تشابه‌های آراء و افکار دو تن از آنان، مولان...

نقش ابلیس (شیطان) به عنوان یکی از آفریده های الهی و عامل تحریک کننده نیات، گفتار و رفتار انسانها بر هیچ کس پوشیده نیست، انسانهای موفق برای رسیدن به مقام بندگی و تقرّب به درگاه خداوند باید موانع این راه را بشناسد و ابلیس و حیله های او مهمترین مانع در راه خداشناسی و رسیدن به خدا هستند. قرآن کریم، کتاب هدایت و سعادت انسان و یگانه راهنما در این مسیر است و مقدمات و شرایط رشد و هدایت انسان و موانع آن ...

حکایت ملاقات موسی و ابلیس در عقبه طور یکی از حکایات متون صوفیانه است که حلاج برای نخستین بار آن را در کتاب شورانگیز طواسین آورده است و پس از او عارفان بنام ایرانی این حکایت را در آثار خویش آورده و از آن برای اثبات تعالیم و آموزه­های متعالی خویش بهره جسته­اند. این حکایت که دربردارنده بسیاری از آموزه­ها و تفکرات عارفان  مدافع ابلیس است، از جهات گوناگون می­تواند مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد. این نو...

ابلیس در اندیشه و آثار سعدی پرداختن به عرفان و تصوف به طور خاص و توجه به دانش‌های قرآنی به طور عام از رویکردهای مهم و رایج شاعران در روزگار سعدی است. این رویکرد به گستردگی و البته با نگرش خاص سعدی، در کلیات او نمودی آشکار دارد. در کنار موضوعات گوناگون حوزه‌ی دین و عرفان، پرداختن به ابلیس و مضامین داستانی مربوط به آن یکی از موارد پربسامد در نزد شاعران عارف یا عرفان‌گرای سبک عراقی اس...