در این نوشته، «تاریخ تحولات فرهنگ نویسی فارسی» در قلمروی زبان فارسی بررسی می شود. با مقایسۀ قدیمی ترین فرهنگ های فارسی با فرهنگ هایی که در سدۀ بیستم نوشته شده اند، می توان کل تاریخ فرهنگ نویسی فارسی را به دو دورۀ «سنتی» و «علمی» تقسیم کرد. منظور از فرهنگ نویسی سنتی دوره ای از فرهنگ نویسی فارسی است که از قرن چهارم و پنجم هجری آغاز شد و تا پایان قرن سیزدهم هجری ادامه یافت. فرهنگ های این دوره هم ا...

نیم‌‌نگاهی کارسنجانه بر برخی پژوهش‌ها و نگاشته‌‌های انتشار‌‌یافته درباب «واژه‌‌گزینی فارسی»، به‌‌ویژه در برخی شماره‌‌هایِ پژوهش‌‌نامۀ نامۀ فرهنگستان، از وجودِ رویکردی بیش‌‌گرایانه به‌سویِ واژه‌‌گزینیِ دانشیک در پاسخ به سرریزِ روزافزونِ نام‌واژگانِ بیگانه، به‌ویژه انگلیسی، می‌‌گوید. از خوانش و بررسیِ این جستارها برمی‌آید که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برجسته‌‌سازی برنامۀ «واژه‌‌گزینی علمی» از ره...

چکیده: فارسی زبان ملی و رسمی ایران و از مهم ترین عناصر فرهنگی زندگی ایرانیان است. زبان و خط فارسی در عصر جدید با چند مسئلۀ عمده روبروست. رواج نیافتن بسیاری از واژه های نوساخته، پراکندگی رسم الخط، دشواری های مربوط به گسترش زبان فارسی در جهان، و اُفت مهارت های نگارشیِ ایرانیان ـ به ویژه نسل جوان ـ از مهم ترین مسائل زبان فارسی امروز است. برای برطرف ساختن این مشکلات، چاره هایی اندیشیده شده است که از ...

در این نوشته، «تاریخ تحولات فرهنگ‌نویسی فارسی» در قلمروی زبان فارسی بررسی می‌شود. با مقایسۀ قدیمی‌ترین فرهنگ‌های فارسی با فرهنگ‌هایی که در سدۀ بیستم نوشته شده‌اند، می‌توان کل تاریخ فرهنگ‌نویسی فارسی را به دو دورۀ «سنتی» و «علمی» تقسیم کرد. منظور از فرهنگ‌نویسی سنتی دوره‌ای از فرهنگ‌نویسی فارسی است که از قرن چهارم و پنجم هجری آغاز شد و تا پایان قرن سیزدهم هجری ادامه یافت. فرهنگ‌های این دوره هم ا...

این مقاله به بررسی میزان مقبولیت و شفافیت شماری از پرکاربردترین واژه های عمومی مصوب فرهنگستان پرداخته است. میزان مقبولیت و شفافیت با توجه به متغیر جنسیت دانشجویان مورد ارزیابی قرار گرفت (با این فرض که میزان مقبولیت و شفافیت این واژگان در یک گروه بیشتر از گروه دیگر است). پس این گونه فرض شد که میزان مقبولیت و شفافیت واژگان در خانم ها بیشتر از آقایان است. جامعه ی آماری این تحقیق متشکل از ?? تن از ...

مقالۀ حاضر تحلیلی از استعاره‌های مفهومی شرم، با استناد به اشعار کلاسیک فارسی قرن ششم تا دهم قمری، به دست می‌دهد. چهارچوب نظری این پژوهش، کتاب استعاره و عواطف: تأثیر زبان، فرهنگ و بدن در احساس نوشتة زولتان کووچش (2010) است. سؤال اصلی مقاله این است که در زبان فارسی استعاره‌های مفهومی شرم بر مبنای کدام حوزه‌های مبدأ ساخته می‌شوند؟ هدف از پاسخ‌گویی به این سؤال، یافتن مفهوم کانونیِ شرم در زبان فارسی ...

در مقالۀ حاضر سامانه ای هوشمند جهت ویرایش و خطایابی املایی متون فارسی معرفی شده است. هدف از طراحی و ایجاد این سامانه، ویرایش متون فارسی برای کاربردهای پردازش زبان طبیعی است. این سامانه بر مبنای یک رویکرد مهندسی قابل توسعه، از سه زیرسامانه تشکیل شده است: ویرایش گر متن فارسی معیار، خطایاب املایی خودکار زبان فارسی و ستاک یاب واژگان زبان فارسی. این سه بخش با یکدیگر در تعاملند؛ بدین شکل که ابتدا ستا...

دستنویس به نوشته ای اطلاق می شود که با دست و عمدتا پیش از پدید آمدن صنعت چاپ، نوشته شده است. تصحیح دستنویس ها، و تهیه ی ویرایش انتقادی آن ها، یکی از عرصه های مهم پژوهش های ادبی، در حوزه ی علوم انسانی، هم در ایران و هم در غرب به شمار می رود. در این میان، نسخه های پهلوی زردشتی بدست آمده از هند، اهمیت به سزایی دارند. کتاب «متون پهلوی» ویراسته ی جاماسب آسانا، دربردارنده ی مجموعه متن های مهم پهلوی ا...

چکیده هدف: هدف کلی پژوهش حاضر شناخت میزان انطباق رفتار نگارشی نگارندگان و کاربران پایگاه‌های اطلاعات علمی فارسی با دستورالعمل‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی از نظر پیوسته‌نویسی، نزدیک‌نویسی و جدانویسی کلمات است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر طرح تحقیق، ارزیابانه است. جامعه پژوهش را یکی مدارک موجود در پایگاه‌های مگیران، مرکز منطقه‌ای و اس.آی.دی؛ و دیگری دانشج...