هیچ یک از فیلسوفان علم به اندازه فایرابند مسئله «عقلانیت نظریه های علمی» را مورد کنکاش قرار نداده است. از این رو آرای فایرابند در این حوزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این رساله در وهله اول سعی دارد نشان دهد که فایرابند به چه مسائل و نکاتی درباره نگرش های موجود عقلانیت تفطن یافته است؟ به عبارت دیگر برداشت فایرابند از عقلانیت چیست و نقد های او بر آن کدامند؟ در مرحله بعد این نقدها دارای چه پیام...

کتاب رویکرد تجربی از آثار متأخر ون‌فراسن است که در آن هم بیان جدیدی از تجربه‌گرایی ارائه می‌کند و هم به تبیین نسبت آن با علم و دین می‌پردازد. رویکرد تجربی ون‌فراسن، که وجه بارز آن نگرشی منفی به متافیزیک است، قرار است در کنار معرفت‌شناسی جدید وی با عنوان اراده‌گرایی، که یک رویکرد غیرجزمی به عقلانیت است، دیدگاهی منسجم را نتیجه دهد. هدف مقالۀ حاضر این است که نشان دهد،این انسجام پایدار نیست؛ زیرا ر...

در دوره مدرن با مطرح شدن علم به عنوان چارچوب فکری مسلط، الاهیات مسیحی شیوه های مختلفی را برای حفظ جایگاه خود به کار برده است. امروزه برای بررسی تعامل علم و الاهیات مسیحی، به جای بحث های روش شناختی به چارچوب معرفت شناختی توجه می شود. در تأملات و نظریه پردازی های علمی و الاهیات مسیحی، به طور کلی دو چارچوب عمده معرفت شناختی وجود داشته است: مبناگرایی و نامبناگرایی. در مبناگرایی، امکان به دست آوردن ...

ریچارد رورتی فیلسوفی نوپراگماتیسم و ضدذات گرا و سیدحسین نصر فیلسوفی سنت گرا، هر دو از برجسته ترین رهبران فکری در فلسفۀ معاصر هستند. آن ها با به چالش کشیدن بنیادها و معیارهای عقلانیت در فلسفۀ مدرن، به‎ویژه آن دسته از معیارهایی که موجب گسترش روزافزون عقلانیت علمی می­گردد، خواهان بسط عقلانیت در حوزه­های دیگری از تلاش­های بشری، حوزه­هایی چون ادبیات، هنر و علوم انسانی بر اساس دغدغه­ها و نگرش‎های فلس...

نگارنده در پاسخ به این پرسش که کدامین روش برای تفسیر متن، به ویژه قرآن کریم، ارجحیت دارد، با ترکیب «معناشناسی» ایزوتسو، و روش تفسیری «قرآن به قرآن» علامه طباطبایی، به بازسازی جدیدی دست یافته و معتقد است این روش در مقایسه با رویکردهای جدید تفسیری، همانند علم گرایی، عقل گرایی، به ویژه هرمنوتیک، به دلیل داشتن مختصاتی همچون اصالت گرایی، موضوع نگری، کل نگری، و پرهیز از پیش داوری و نسبی اندیشی، با مب...

در مقالهی حاضر، پس از ارائهی شماری از "تعاریف" دربارهی فلسفه ی علم ، و ارائه ی "تعریف "مختار نگارنده، به اجمال و اختصار هرچه تمامتر به برخی از مهمترین تحولات فلسفه ی علم از آغازتاکنون پرداخته می شود. هرچند هدف اصلی آشنا ساختن خوانندگان با یک چشم انداز کلی ازمسائل و موضوعات و راه حل های پیشنهادی است اما در مواردی نیز نقدها و ارزیابی هایی درخصوص موضوعات مطروحه، از یک دیدگاه واقع گرایانه متکی به ع...

چکیده: تأثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دورۀ تیموری شکوفایی علمی و فرهنگی دورۀ تیموری که گاهی از آن با عنوان رنسانس تیموری یاد می‌ شود ، نیازمند حمایت‌ های اقتصادی بود ، و نمی‌ توان آن را تنها بر اساس علایق فردی برخی از سلاطین تیموری به علم و دانش تبیین کرد . در مقالۀ حاضر با رویکرد تاریخ‌ نگارانۀ عقلانیت نقاد توضیح می‌ دهیم که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین‌ داری دورۀ...

مساله عقلانیت علم موضوعی است که همواره مورد توجه فیلسوفان علم است و همه سعی در ارائه مدلی برای عقلانیت علم بوده اند که براساس آن امکان داوری و ارزیابی نظریه های علمی را بدست آورند. اما در این میان لاری لائودن در واقع با دو رویکرد کاملاً متفاوت به علم و تاریخ و فلسفه آن مواجه بود. یک رویکرد می کوشید واقع گرایی و تقرب به ساختار واقعی جهان را هدف پژوهش های علمی معرفی کند و راه رفته علم را در بازساز...

بدون تردید انسان اقتصادی که ویژگی بنیادین آن عقلانیت است، نقطه آغاز تحلیل‌های اقتصادی است. مفهوم عقلانیت، موضوع مورد بحث دهه‌های اخیر علوم اجتماعی، به‌ویژه علم اقتصاد، بوده است. اقتصاددانان متعارف اغلب فرض عقلانیت را به این معنا به کار می‌گیرند که عاملان اقتصادی از تمام پیامدهای احتمالی آگاهی دارند و قادر به انتخاب‌هایی منطقی و سازگار هستند که مطلوبیت آنها را حداکثر می‌کند. با این ‌حال، منتقدان...