هر اثر هنری تجسم ایده هنرمند و دارای صورتی محسوس است که از حقیقتی به نام هنر نشأت می گیرد. در نگرش سنتی، حقیقت مستقل از اندیشه و موجودیت آدمی در آینه وجود آدمیان متجلی می شد. منشا اثر هنری در این نگرش، تجلی محسوس حقیقتی بود که زیبایی از جلوه های اصیل آن به شمار می رفت. هنر و زیبایی که امری قدسی و ملکوتی است پیوندی ذاتی با یکدیگر داشته و هنرمند در اثر هنری خویش وجوه استعلایی آن را آشکار می کرد. ...

چکیده بر اساس دیدگاه سنتگرایان و به ویژه حکمای مسلمان، عالم ازسلسله مراتبی تشکیل شده است .مطابق با این سلسله مراتب هنرها نیز سلسله مراتبی دارند. هنر سنتی و دینی (در اینجا اسلامی) به نوعی واسطه ای است که عالم خاکی را به دو عالم بالاتر یا مابعدالطبیعه متصل می کند و به انسان کمک می کند تا مفاهیم مابعدالطبیعه را دریافت کند. قالی یکی از پر ظرفیت ترین هنرهای ایران است که در دوران صفویه و رسمی شدن ...

این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی مبانی هنر در عالم اسلام و مسیحیت و بیان اشتراکات و افتراقات میان این مبانی انجام گردید. بدین ترتیب که ابتدا به بیان کلیاتی در باب هنر و معنا و کاربرد آن در تاریخ ادبیات فارسی و هنر اسلامی و همچنین تعریف عام هنر در میان ادیبان و متفکران پرداخته شد. آنگاه تعاریف ارائه شده از هنر در اسلام و مسیحیت و دیدگاه متفکران بنام اسلامی و مسیحی در باب هنر و زیبایی مورد بررسی قرا...

رابطه ی عالم خیال با نگارگری بسیار ظریف اما پر معناست. در فلسفه ی هنر اسلامی، عالم خیال از ارکان اساسی خلق و شکل گیری فرم ها و تصاویر خیال انگیز است. تفکرات عمیق و خلاق فیلسوف مسلمان در باب عالم خیال نیز از جنبه های بسیار مهم در فلسفه ی اسلامی به شمار می آید. این پژوهش با تحلیل آرای فلاسفه ی اسلامی (ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا) در باب عالم خیال، در پی پاسخ به این مهم است که جایگاه و اهمیت آن ر...

نظریة عالم مثال نظریه‌ای هستی‌شناختی است که عمدتاً در فلسفه، کلام، و به‌ویژه عرفان کارایی دارد. عالم خیال نیز عالمی است که انسان در ارتباط با عالم مثال به آن دست می‌یابد. امروزه کارایی‌های جدیدی برای این عوالم در فلسفة دین، روان‌شناسی، فلسفة ذهن، هنر، و ادبیات نیز تعریف شده که اهمیت بسیاری است. نوع نگرش فرهنگ غرب به عوالم ماورا، ازجمله مثال و خیال، دچار آفاتی است که اگر بدان توجه نکنیم، می‌تواند...

چکیده متون وآثار بزرگان ایران حاوی نمادها و رمز و رازهایی است که غالبا برای نسل جوان باید رمز گشایی شود تا آثار تربیتی که مد نظر آن بزرگان بوده است به منصه ظهور برسد. شهاب الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق ستاره ای پر فروغ در آسمان حکیمان و فلاسفه ی ایران زمین است. پرسش این است که آیا می توان آثار حکمی و پر رمز شیخ اشراق را به گونه ی هنری و تصویری رمز گشایی نمود تا در قالب هنر ایرانی نسبت میان ح...

مسئلۀ اصلی در این مقاله بررسی کیفیت تجلیات رمزی اسم اعظم الله در صور توحیدی آثار هنر و معماری اسلامی است. دستیابی به این امر در گرو پاسخ به دو سؤال مبتنی بر نسبت رمز و صور رمزی با حقایق اسماء الهی و جلوه‌های رمزی اسم اعظم الهی در صور توحیدی آثار هنر و معماری اسلامی است. هدف مقاله دستیابی به راز جاودانگی زبان رمزی شکل‌ها، نقشمایه‌ها، الگوها و ساختارهای آثار هنر و معماری اسلامی در طی زمان‌ها و مک...

در اندیشۀ موسوم به سنت‌گرا-بر مدار قرائتی که دکتر نصر ارائه کرده است- تفکیک میان سه نوع هنر ضروری است. بر اساس این نگاه: الف) هنر مقدّس دارای منشأ وحیانی بوده و از جانب خداوند و به واسطه فرشتگان، قدیسان و پیشوایان مذهبیِ شناخته شده بر انسان نازل شده تا نشانه‌ای بر امر قدسی، که همان ملکوت الهی است، باشد. ب) در هنر سنتّی، نشانه‌هایی از مضامین، تعالیم و روح امر قدسی وجود دارد؛ اما این هنر مستقیما ا...

این بررسی از دوران باستان آغاز شده است و تا دوران پست مدرن ادامه دارد. در یک تقسیم بندی کلی، به بررسی روایت های کلاسیک، مدرن و پست مدرن از عالم پرداخته شده است. این تقسیم بندی به این معنا نیست که با ظهور تفکر و هنر مدرن، تفکر و هنر کلاسیک و با ظهور تفکر پست مدرن، هنر و تفکر مدرن و کلاسیک به کلی به فراموشی سپرده شده است. این ایده امری نا معقول است و با دستاوردها و دیدگاه های پست مدرن در تضاد به ...

شیخ شهاب الدین سهروردی بنیان­گذار حکمت نوریه است؛ او با ارائه جهان­شناسی مبتنی بر نور، خلقت انوار بی نهایت را، که ناشی از نظم و پویایی خاصی است، تبیین می کند. ایشان بر همین مبنا، «عالم نورانی خیال» را مطرح می کند، موضوعی که نقطة عطفی برای مسائل حکمی و خلاقیت­های هنری به حساب می آید؛ زیرا نور رمزی است که در هویت هنر اسلامی، نقشی اساسی دارد؛ از یک سو بر منشأ هنر، یعنی عالم خیال، تأکید می کند و از...