مکتبی شیرازی، شاعر قرن نهم هجری، با اثر لیلی و مجنون خود به شهرت رسیده، اثری که در قالب مثنوی و با طرحی داستان­وار سروده شده است. منظومه­هایی نظیر لیلی و مجنون، مرز بین حکایت و داستانِ هنری هستند. به همین دلیل در رد­یابیِ عناصر داستانیِ آنها گاه توجیه یک ادعا یا تخصیصِ یک عنوان، چندان آسان نیست و به خصوص در تقسیم‌بندی‌ها، امکان دوگانگی بعضی انواع در داستانی واحد نیز وجود دارد. با این­همه، هدف اصلی ...

بررسی داستان و داستان‌واره‌های کهن فارسی، بر پایة روش ساختارگرایانه می‌تواند از منظری کلّی به شناسایی گونه‌های روایت‌پردازی در متون مختلف بینجامد. این نگاه کلّی، امکان مقایسه و تحلیل ساختارهای گوناگون روایات را فراهم می‌آورد و با بررسی متون مختلف از این منظر، می‌توان تحوّلات و سیر تکامل روایت‌پردازی در ادبیّات فارسی را به صورت تاریخی پیگیری کرد. در این مقاله، پیرنگ حکایت‌های مرزبان‌نامه بررسی می‌شو...

یکی ازشاهکارهای ادبیّات فارسی هندوستان دردورۀ جهانگیر- پادشاه مغول- داستان «عصمت نامه» یا «مینا و لورک» اثر عبدالحمید کلانوری است. تبیین چگونگی و تحلیل ساختار عناصر داستانی در این منظومه، از پرسش های محوری پژوهش حاضر است. در این مقاله که با روش توصیفی و تحلیل محتوا به انجام رسید ضمن ارائۀ تعاریف روشن و جامع از عناصر تشکیل دهندۀ ساختار داستان چون پیرنگ و اجزای آن، شخصیّت پردازی، درون مایه، زاویه د...

        چکیده این پژوهش در پی یافتن اشکال مختلف زمان در دو گونه‌ی داستانی حکایت و داستان مینی‌مال، همچنین  ریشه‌یابی علل تفاوت این اشکال در دو گونه‌ی یاد شده ‌است. با مقایسه‌ی تحلیلی روایت‌های داستانی حکایات و داستان‌های‌ مینی‌مال آشکار شد که در دو گونه‌ی داستانی یاد شده، زمان در سطوح پیرنگ، صحنه، زبان و تصویر به صورت‌های گوناگون بروز یافته‌­است. در سطح پیرنگ به دلیل نبود پیرنگ حکایت یا ضعف آن،...

دولت آبادی بی تردید، یکی از پُر کارترین و سخت کوش ترین نویسندگان دو دهۀ اخیر ایران است. او قبل از روی آوردن به رمان نویسی و خلق آثار بزرگی چون جای خالی سلوچ و کلیدر داستان های نسبتاً بلندی نوشته است که در همان ها هم تمایل او به نوشتن رمان دیده می شود. آنچه تا به حال دربارۀ آثارش نوشته اند، اندک است و عموماً به محتوای داستان ها و به ویژه رمان های او مربوط می شود. در این مقاله به شکل شناسی چهارده دا...

وحدت پیرنگ مهم‌ترین اصل درام کلاسیک است. ارسطو در بوطیقا، کنش را بر شخصیت ترجیح می‌دهد و وحدت پیرنگ را با وحدت کنش برابر می‌داند؛ اما نظریه‌های متأخر، این تفکیک قطعی بین شخصیت و کنش را از میان برداشته‌اند. تغییر شخصیت اصلی و جایگزین‌کردن آن با شخصیتی دیگر، یکی دیگر از اصول درام کلاسیک، یعنی وجود یک شخصیت اصلی را نادیده گرفته است. در پژوهش حاضر، با استفاده از آثار ارسطو و نظریه‌پردازان متأثر از ...