طبقه بندی سنّتی و گاه غیرعلمی، بر پیکره نظام آموزشی و پژوهشی ادبیات فارسی سایه انداخته و عمدهً حوزه دانش و پژوهش ادبی به رشد و بالندگی چندانی دست نیافته است. شرح و تفسیر متن، با این هدف که پیچیدگی های متن زدوده و خواننده به درکی ژرف و پویا از متن هدایت شود، در این حوزه جای می گیرد. در این میان، نقش شارح و تاویل کننده متن بسیار اهمیّت دارد؛ چرا که او باید بتواند بین جهان متن و جهان خواننده گفتگویی ...

کتاب اصول اقلیدس با دو ترجمه، معروف به هارمونی و مأمونی. مشتمل بر سیزده مقاله در دوره نهضت ترجمه وارد فرهنگ اسلامی شد اما هندسه موجود در منابع أسلامی، دومقالهء دیگر از ایسقلاوس را نیز دربردارد. بوعلی نیز در نگارش هندسهء شفا با اصل قرار دادن همین پانزده مقاله، به ارائهء أستدلال های خویش پرداخته است. در این مقاله، برای آشنایی با نحوه استدلال بوعلی سینا، قضیه تقسیم خط به نسبت ذات وسط و طرفین عرض...

بخش نخست مقاله به ترجمۀ فارسی قطب الدین شیرازی از تحریر اصول اقلیدس، نوشتۀ نصیرالدین طوسی اختصاص دارد و در آن به ضمیمه ای که شیرازی به متن افزوده توجه بیشتری شده است. ترجمۀ شیرازی به عنوان بخشی از اثر بزرگ دائرةالمعارف گونۀ او در سده های بعد بسیار مورد توجه قرار گرفته و خوانده شده است. نمونه ای از تأثیر ضمیمۀ شیرازی بر مقالۀ نخست را می توان در شرحی که محمد برکت در قرن نوزدهم بر رسالۀ طوسی نوشته...

محمد ابراهیم بن محمدعلی سبزواری خراسانی ملقب به ((وثوق الحکماء)) متوفای حدود1358 ه یکی از شاگردان حاج ملا هادی سبزواری و آقا میرزا محمد امجد سبزواری است و از صاحب جواهر و شیخ نوح نجفی اجازه اجتهاد گرفته است. آثار((وثوق الحکماء)) عبارتند از شرح صحیفه سجادیه‘شرح دعای کمیل‘شرح دعای عدیله و شرح گلشن راز شیخ محمد شبستری. شارح‘شرح گلشن راز را به درخواست یکی از دوستان خود نوشته و در آن از مطالب مورد...

شناخت و معرفی شروح متعدد نهج­البلاغه، با روش­ها و رویکردهای گوناگون شارحان؛ حائز اهمیت روش شناختی است. زیرا چنین اقدامی موجب دستیابی به بهترین الگوها و رویکردهای شرح نهج­البلاغه می­شود.     یکی از این شروح، شرح منهاج­الولایه تألیف ‏‏ملاعبدالباقی صوفی­تبریزی (قرن 11) است که در دوازده باب گردآمده است. این شرح موضوعی یکی از بهترین شروح عرفانی نهج­البلاغه است که  با توجه به اصول فکری تصوف شیعی به ز...

ماهیّت و محتوای بسیار متنوّع شعر حافظ به حدّی است که شهرت او را در اکثر نقاط دنیا منتشر کرده است و همین امر باعث شده که نه تنها محقّقان ایرانی بلکه دانشمندان سایر نقاط از جمله شبه قارّه هند را برآن داشته است که شعر حافظ را شرح و تفسیر کنند. یکی از این شروح، شرح دیوان حافظ منسوب به سیّد محمد صادق علی لکهنوی است که در کشور هندوستان به رشته تحریر در آمده است. این شرح مانند شرح سودی تنها به شرح ابیات از...