بخش عمده ای از تحقیقات ادبی دربارة مثنوی لیلی و مجنون نظامی، به شرح ابیات و معنی لغات ـ چه شرح کامل و چه گزیده ـ اختصاص دارد.در این مقاله ابتدا به معرفی و نقد ساختاری و محتوایی شرح ها پرداخته شده و سپس ریشه های اختلاف نظر شارحان، در سه حوزه زیر، با ذکر مثال هایی از ابیات لیلی و مجنون، تبیین و تحلیل شده است:الف) واژگان؛ گاه اختلاف نظر شارحان در معانی حقیقی و استعاری واژه ها و یا حقیقی یا استعاری...

 طبقه بندی سنّتی و گاه غیرعلمی، بر پیکرة نظام آموزشی و پژوهشی ادبیات فارسی سایه انداخته و عمدةً حوزة دانش و پژوهش ادبی به رشد و بالندگی چندانی دست نیافته است. شرح و تفسیر متن، با این هدف که پیچیدگی‌های متن زدوده و خواننده به درکی ژرف و پویا از متن هدایت شود، در این حوزه جای می‌گیرد. در این میان، نقش شارح و تاویل کنندة متن بسیار اهمیّت دارد؛ چرا که او باید بتواند بین جهان متن و جهان خواننده گفتگویی...

چکیده: کتاب «دروس البلاغه» در عصر نهضت توسط چهار نفر از ادیبان و نویسندگان مصری جهت تدریس در دبیرستان های مصر تألیف شد، سپس در سایر کشورهای عربی و حوزه های علمیه ی شبه قاره ی هند و برخی از حوزه های علمیه ی ایران جزو مواد درسی قرار گرفت. این کتاب چکیده ی علوم بلاغی است. مولفان محترم با عبارتی روان و ساده و به دور از تعقید و تطویل مملّ و إیجاز مخلّ به بیان مسائل مهم بلاغی پرداخته اند. در این پا...

در این پژوهش کوشش شده است به بررسی و مقایسه داستان پیامبران و اولیاء، در دو کتاب مهم عرفانی فارسی یعنی شر ح تعرف و کشف المحجوب پرداخته شود. داستان انبیاء و اولیاء،در بیشتر متون عرفانی وارد شده و نویسندگان این آثار از داستان های مذکور برای تبیین مسائل عرفانی،سود برده اند.در بین این متون،شرح تعرف وکشف المحجوب به عنوان نخستین آثار منثور عرفانی به زبان فارسی،از جایگاه ویژه ای برخوردارند به گونه ای ...

کنایه از رایج ترین ابزارهای بلاغی است که در متون ادبی و هنری به خصوص در آثاری که دارای سبک تعلیمی هستند کاربرد فراوان دارد. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است که قلمرو و جایگاه کنایه را در مثنوی مولانا جلال الدین رومی مورد مطالعه قرار داده و نکات در خور توجه در این زمینه را بیان نماید. این مقاله صورت اجمالی از یک طرح پژوهشی است، که شامل تمام کنایات دو دفتر مثنوی همراه با توضیح آنهاست.

زیب النّساءبیگم متخلّص به"مخفی"که در دهم شوّال سال 1048 هجری در هند به دنیا آمد .مادرش دلرس بانو ،دختر شاهنواز خان صفوی است که به سبب این پیوستگی، اوخودش را ایرانی می داند .پدرش اورنگ زیب از پادشاهان بزرگ گورکانیّه هنداست.این شاعر گرانقدردر سرودن غزل تمایل بیشتری نشان داده ولی سروده هایی در قالب های دیگر نیز دارد.وی شاعر سبک هندی است وظرافت های سبک هندی بخوبی در اشعارش نمایان است.مضامین شعری او بیش...

خاقانی شروانی یکی از بزرگترین قصیده سرایان پهنه ی ادب فارسی است، که به علت دشواری اشعارش چنان که شایسته ی مقام اوست، نزد همگان شناخته شده نیست. وی به دلیل داشتن اطّلاعات و آگاهی بر علوم مختلف و وارد کردن آنها در شعر و همچنین به خاطر قدرت خارق العاده ای که در به کارگیری مضامین و خلق ترکیبات بکر و دشوار داشت موجب پیدایش سبک خاصّی در شعر و ادب فارسی گردید. به کارگیری ترکیبات بدیع و پیچیده و کنایات...

فن مقامه نویسی یکی از قالبهای نثر فنی است و در دوره ای از ادوار نثر عربی پا به عرصه وجود گذاشته که نثرنویسی در غایت تکلف و تصنع بوده است و نویسندگان در پی آن بوده اند تا موضوع جدیدی را ابداع کنند که در قالب آن بتوانند اقتدار لغوی و مهارت خویش را در بکارگیری صنایع لفظی و اسلوب های مختلف زبانی به ظهور برسانند . با ابداع قالب مقامه نویسی در قرن چهارم هجری این زمینه برای نثر نویسان متکلف هموار گش...

محمد علی صائب تبریزی از غزل سرایان مشهور سبک هندی قرن یازدهم است. از او دیوانی به یادگار مانده است که بیشتر اشعار این دیوان، در قالب غزل است. رساله ی حاضر بر آن است تا با بررسی صد و پنجاه غزل آغازین دیوان او، ابتدا به توضیح واژه ها و ترکیب های دشوار بپردازد و سپس با توجه به واژه ها و ترکیب های معنی شده، ابیات را شرح کند. بر این اساس فصول رساله به ترتیب زیر است: فصل اول: شامل مقدمه، هدف تحقیق، ...