نسبت فلسفه اسلامی با هنر از جمله مهم ترین، بنیادی ترین و، در بُعدی، غامض ترین مسائل جاری حوزه مطالعاتی فلسفه هنر در ایران است. روند رو به رشد مطالعات نظری هنر در بیست سال گذشته، موضوعات بسیار گسترده و جدیدی در عرصه مبانی تئوریک هنر آفرید. غالب این موضوعات محصول آشنایی بخشی از متفکران ایرانی با مباحث گسترده نظری هنر در غرب بود که از ترجمه این متون حاصل می شد. نظام آموزشی مطالعات عالی کشور نمی توا...

این مقاله، پس از نگاهی به ضرورت حفظ فرهنگ و زبان فارسی، به تاریخچه فرهنگستان ایران پرداخته و به سیر تاریخی تکوین مؤسسات و سازمانهایی که در جهت هماهنگ سازی و پیرایش زبان فارسی و پیشگیری از کاربرد واژه های بیگانه که منجر به تأسیس فرهنگستان ایران(1314)، گردیده و سپس به گشایش فرهنگستان زبان ایران(1349) و فرهنگستان علوم (1370) گردید مور بررسی قرار می دهد. پس از ذکر اهداف شورای هماهنگی فرهنگ واژه های...

آن­گاه که بخش­های پهلوانی و اساطیری شاهنامه، با برخی واقعیّت­های تاریخی و همچنین با حوادث ازلی و بندهشی مقایسه شود، تطابقی معنادار آشکار می­شود. یکی از مواردی که در بررسی­های مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحلیل چگونگی انطباق میان رویدادهای ازلی و مینویِ توصیف شده در کتاب بندهش با حوادث پهلوانی و چگونگی تأثّر فردوسی از آن بن‌مایه‌های اسطوره‌ای و تبلور آن در زبان استعاری یا مجازی شاهنامه است. بنا بر...

همچنان که هنر هر دوره ، میراث دار هنر پیشین خود است ، سنت کتابت نسخ خطی در هر زمان، مواریث کهن هنر ایرانی را به نسل های بعد از خویش ، منتقل کرده است ، در این میان ، نسخه خطی "شاهنامه رشیدا" که در نیمه دوم حکومت صفویان بر پایه های مکتب اصفهان بنا گردید بر سنت کتاب آرایی شاهکارهای پیشین ، قوام یافت و سلیقه دوران خویش را با مولفه های جدید و اشاراتی هم گام ، با زمان خود ماندگار کرد . هدف پژوهش حاضر...

پژوهش حاضر در پی شناسایی مفاهیم و کارکردهای بصری رنگ طلایی در شاهنامه بزرگ مغول است. بدین منظور به بررسی سرچشمه هایی در نگارگری ایران پرداخته شده است که در این میان اهمیت و تأثیر هنر مانوی نباید نادیده انگاشته شود. علاوه برآن تأثیرات هنر بیزانس در بکاربردن رنگ طلایی و نیز هنر چین مورد پژوهش قرار گرفته اند. اساس پژوهش حاضر اثبات این فرضیه است که در برخی از نگاره ها رنگ طلایی برای نمایش روز و در...

نسخه خطی مصور شاهنامه قوام متعلق به مکتب قزوین در دوره صفویه به شماره 656 و نسخه خطی مصور شاهنامه داوری متعلق به دوره قاجار به شماره 599 در موزه رضا عباسی نگهداری می شوند. نسخه مصور شاهنامه داوری را می توان آخرین نمونه ممتاز در هنر کتاب آرایی دوره قاجاریه و ایران به شمار آورد. تصاویر آن شاهدی بر واپسین تلاش ها در جهت زنده نگاه داشتن اصول نگارگری ایرانی است. و شاهنامه قوام نیز آخرین شاهنامه مصو...

از آن جا که پژوهش و تحلیل آثار ادبی، ما را در شناخت علمی و دقیق آن ها یاری می کند، نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا جنبه های ادبی شاهنامه را بر پایه ی هماهنگی عناصر شعری(زبان، موسیقی، تخیل، عاطفه) و شگرد های داستان پردازی مورد بررسی قرار دهد. چرا که آرایش های ادبی یا هنرنمایی های فردوسی در پردازش داستان ها می تواند میزانی برای سنجش هنر شاعری و توان سخن پردازی او باشد. علاوه بر این، با شناخت ا...

فریب و نحوه رفتاری فریبکاران در دو کتاب «شاهنامه» و «تاریخ بیهقی» که از آثار وزین ادب و هنر فارسی هستند، به وضوح نمایان است. نیرنگ در بخش‌های حماسی- اسطوره‌ای و تاریخی «شاهنامه» به کار رفته است که به نظر می­رسد در بخش حماسی آن با انگیزه و اهداف شخصی و انسانی و ملی، بیشترین کاربرد را دارد. بر خلاف معنای متعارف نیرنگ که مفهومی منفی دارد؛ در «شاهنامه» جنبه‌ها و مفاهیم مثبت آن را می­توان مشاهده کرد...

تحولات زبانی از قدیمی ترین دوران در زبان فارسی مشهود است که عبارتنداز: تحول واجی، صرفی، نحوی، واژگانی، معنایی، رسم الخطی. از دوره ی قاجار به بعد نیز به دلیل دگرگونی های سریع جامعه، تحولات زبان سرعت یافته است و در برخی زمینه ها، زبان را دچار آشفتگی کرده است. این رساله در صدد است که عوامل و انواع تحول زبان را از دوره ی قاجار تا دوره ی فرهنگستان اول (عهد تدوین ضوابط معین زبان) تشریح کند و بررسی ن...