رویکردی تاریخی به تحول مفهوم خلافت در عصرخلفای سه‌گانه[1] مجید حاجی بابایی[2] چکیده شکل‌گیری مفهوم خلافت در خلال رخداد سقیفه و طرح جانشینی نبی اکرم(ص) سرمنشاء بسیاری از تحولات فکری و نظریه پردازی‌های سیاسی در جهان اسلام شد. روند تغییر و دگرگونی مفهومی‌و واژگانی خلافت در اداور تاریخ اسلام از چشم تیزبین محققان بدور نبوده است. اما کماکان موضوع تحول و درک این مفهوم در بستر تحولات تاریخی جای هرگونه ...

تشیع پاره‌ای از پیکره‌ی مستحکم و ریشه دار اسلام است. که نتیجه‌ی شرایط و عوامل و حوادثی است که بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) و اتفاقات قرن اول هجری می‌باشد. اجتماع سقیفه، کشته شدن خلیفه سوم، اتفاقات جنگ صفین، و ظهور خوارج و همچنین شهادت امام حسین(ع) و پیدایش توابین از جمله حوادث مهم و مؤثر در شکل گیری تشیع بوده‌اند. ایرانیان از همان ابتدا به این مذهب علاقه‌ی خاصی نشان دادند. در طول قرن‌های متمادی ب...

واقعه غدیرخم مورد تایید کامل منابع شیعه و بسیاری از منابع اهل سنت است. پس از ماجرای سقیفه این امر الهی مورد چالش و بی‌توجهی واقع گردید. با توجه به حاکمیت فضای خفقان‌آمیز، از آن پس مسئولیت ابلاغ غدیر و نشر آگاهی در مورد جایگاه امامت بر دوش امام علی× قرار گرفت. این مقاله درصدد است تا چگونگی پرداختن حضرت به موضوع غدیر و شیوه ورود ایشان به این موضوع و پرسش‌های پیرامونی آن پاسخ دهد. یافته‌های پژوهش ...

حبیب‌الله چایچیان، متخلّص به «حسان» یکی از قدیمی‌ترین و بااخلاص‌ترین شاعران اهل‌بیت(ع) است. موضوع مجموعۀ «ای اشک‌ها بریزید» از این شاعر، مدح و مراثی اهل‌بیت(ع) است. مضامین اشعار او عبارت‌اند از: شروع حرکت امام، وداع امام از مدینه، یاران امام، حسین(ع) رهبر امروز وکشته دیروز، خاندان امام، اصحاب، آزادی، مهلت خواستن شب عاشورا، تسلیم‌ناپذیری در برابر ظالمان و مرثیه در غم امام حسین(ع): ای ذبیـح ...

غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ به­شمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیتها سروده و شعرها گفته­اند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) می­باشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست  و موضوعات و دستمایه­های غدیریه­های عربی، چنان وسیع است که محدود به  بحث خاص و یا شاعری خاص نمی­شود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و با...

رخداد سقیفه پس از رحلت پیامبر، نقطه آغازی در شکل­گیری مناسبات جدید قدرت سیاسی در بستر سنتی جامعه دینی آن دوره بود که علی­بن ابی‌طالب، در آن کارزار سیاسی نادیده گرفته شد و پس از آن دیگر ائمه:در عرصه قدرت سیاسی و حکومت، به‌طور مستقیم و به جز حضور امام علی و امام حسن در خلافت و امام رضا در ولایت‌عهدی، حضور و ظهور کم‌تری داشته یا اصلاً نداشتند. نوسان ورود و کناره­ گیری ائمه: به عرصه قدرت سیاسی، علل ...

بر هر پژوهشگر این امر روش است که سال های پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) تا قتل خلیفه سوم یکی از دوران های حساس، پر ماجرا و سرنوشت سازی است که هنوز پس از 14 قرن، گرد و غبار طوفان حوادث آن فرو ننشسته و خیل طالبان حقیقت برای رهیافت آن دوران را به خود فرا می خواند. دراین تحقیق از جناح حامیان علی (ع) یاد می کنیم. عدم حضور علی (ع) و شیعیان او در سقیفه باعث شد تا جناح مهاجران موقعیت خویش را تحکیم کنند. ...

در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربه فردی به اهل بیت  (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا می کرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم  (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعه اسلامی رهبری بلا منازع را برعهده گیرند. پس از گذشت نیم قرن از واقعه سقیفه بنی ساعده، ماجرای خونین کربلا به وقوع پیوست و بر عترت پیامبر آن رفت که رفت و حتی...

خاستگاه تمدن اسلامی شیعی، وحی و از جمله اهداف آن تن­دادن جامعه به سرپرستی انسان کامل و ایجاد حیات طیّبه است. یکی از مراحل دستیابی به چنین هدفی برقراری حاکمیت سیاسی اسلام است. رهبری سیاسی و رهبری فکری در تفکر شیعی با یکدیگر ممزوج است. تبلور این وحدت را در تمدن رضوی می‎توان مشاهده کرد. تاریخ اسلام دچار انحراف دوگانه است؛ انحراف از امامت به خلافت در ماجرای سقیفه و پس از آن به سلطنت در سال 61 ه.ق (س...

زید بن ثابت و مسئله جمع قرآن[1] شهین قهرمان ایزدی* چکیده از جمله مباحث مهم تاریخ قرآن، جمع قرآن در دوره‌های گوناگون و کیفیت تدوین آن است. زید بن ثابت از کسانی است که در زمینه جمع قرآن همواره مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته و نام او از نظر تاریخ‌نویسان پنهان نمانده است. نگارنده در این پژوهش با نگاهی به نقش زید در مسائل تاریخی پس از عصر پیامبر6، انتخاب او را برای جمع قرآن در دوره‌های گو...