رویکرد ادبی در تفسیر قرآن بر مباحث لغت، صرف، نحو و بلاغت استوار است؛ چنان‌که مکتب ادبی معاصر علاوه بر این مبانی، اصول دیگری از جمله اصالت دادن به فهم ادبی محض از قرآن را نیز در نظر دارد. با مقایسۀ مبانی رویکرد ادبی سید مرتضی و شیخ طوسی در دو کتاب امالی و التبیان، جنبه‌های گوناگون تفاوت آنها با مکتب ادبی معاصر و از سوی دیگر شباهت تنگاتنگ مبانی این دو مفسّر و البتّه برخی تفاوت‌های...

از دیرباز، رویکرد به ایجاز، به پیدایش کوتاه‎‌نوشته‌های بسیاری در ادبیاتِ قدیم منجر شده است. در ادبیات معاصر، در تداومِ همین رویکرد و نیز تحتِ تأثیرِ عوامل اجتماعی و ادبیِ گوناگون، توجه و اقبالِ شایانی به ایجاز در کلام شده است و ایجاز در کلام به گرایشِ روزافزون به کوتاه‌نوشته‌ها و کوتاه‌سروده‌ها انجامیده است. از سویی دیگر، بخشِ عظیمی از صنایعِ ادبی در ادبیاتِ قدیم، علاوه بر زیربنای زیبایی‌شناسانه، روی در ...

در میان شیوه های مرسوم نقد ادبی در فرهنگ ایرانی اسلامی، نقد منطقی یکی از مهم ترین ئ دامنه دارترین شیوه های نقد ادبی بوده است. بنیان گذار این شیوه، قدامه بن جعفر است که با نوشتن کتاب «نقدُ الشعر» خود باعث پیدایش بحث هایی درازدامن و پیچیده در حیطه فهم و تحلیل اثر ادبی شد. در واقع، با طرح این رویکرد، دو مسأله مهم در نقد و ادب مسلمین به میان آمد: نخست بررسی میزان دخالت و تأثیر عقل در آفرینش و تحلیل ...

ضرورت مطالعات میان رشته­ای در پژوهش‌های ادبی ایران در سال‌های اخیر، به مطالعاتی در فیلم، تلویزیون، نقاشی و سایر «متون فرهنگی» منجر شده است. این رویکرد که به نظر می‌رسد حاصل گسترش نظریه‌های مرتبط با نشانه‌شناسی انتقادی و مطالعات فرهنگی است، به ارائۀ پژوهش‌هایی انجامیده است که از اهداف و بنیان‌های فلسفی این نظریه‌ها فاصله دارند. این جستار، بر نقد و تحلیل شانزده مقالۀ ادبی علمی پژوهشی با موضوع سین...

میان هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی، به ویژه نظریه های معطوف به خواننده پیوندی ضروری وجود دارد. این پیوند در رویکرد پدیدارشناسانه هرمنوتیک فلسفی و تبار پدیدارشناسانه این نظریه ها ریشه دارد. از این منظر، هرمنوتیک فلسفی، درواقع فلسفه ای هستی شناسانه در باب تفسیر متن است. وجه فلسفی هرمنوتیک فلسفی در «وجودی بودن» آن است و وجودی که گادامر و ریکور از آن می گویند، وجودی تفسیرشده است؛ به این اعتبار، تفسیر...

طه حسین یکی از نخستین نگارندگان معاصر «تاریخ ادبیات عربی» است که شناخت رویکرد مطلوب وی در تاریخ نگاری ادبیات عربی، در شناسایی رویکرد برتر جهت تدوین کتاب های جدید در زمینه تاریخ ادبیات عربی، مفید و مؤثر است. هدف مقاله با روش هرمنوتیک اسکینر تشریح رویکرد مطلوب طه حسین در تاریخ ادبیات نگاری و نقد کارآیی ها و ناکارآمدی های آن است. یافته ها نشان می دهد: هیچ یک از رویکردهای سیاسی، علمی، یا صرفا ادبی ...

رسالت جهانی قرآن در هدایت بشر مستلزم به کارگیری زبانی است که بتواند با همه آنها سخن بگوید. این امکان را زبان ادبی فراهم می کند. از این رو، مقاله حاضر با روش تحلیلی- استنتاجی بر ادبی بودن زبان قرآن تأکید می کند و بر اساس نظریه جدایی ناپذیری زبان ادبی از زبان عادی، به تحلیل ماهیت و اقتضائات زبان ادبی آن پرداخته و بر خلاف رویکرد تفسیر بیانی معاصر، ویژگی های دیگری برای زبان ادبی قرآن تعریف می کند؛ ...

«پدیدارشناسی» رویکردی فلسفی است که کیفیت پدیده‌ها را از نظرگاه شهود و مکاشفه بررسی می‌کند. این رویکرد از روزگاران کهن در بحث‌های فلاسفه وجود داشته است، اما به عنوان شیوه‌ای علمی و اصیل، اولین بار توسط ادموند هوسرل (1859ـ1938) در آلمان مطرح شد. در رویکرد پدیدارشناسانه، واقعیت پدیده‌ها بدون پیش‌داوری و پیش‌فرض‌ها آنگونه که در تجربۀ نخستین مؤلف وجود دارد، بیان می‌شود؛ به این صورت که شاعر یا نویسند...