آیا عقل با آموزه¬های دینی در خصوص بندگی همسو است؟ با تحقیق و تفحص در لابه لای گوهرهای درخشان الهی که همان آیات و روایات ارزشمند ماست در می¬یابیم که این ارتباط بارها و بارها تاکید و تایید شده است، لذا در این تحقیق سعی شده که ابتدا مفهوم عقل (لغوی، اصطلاحی، نظری و عملی) بیان شود و جایگاه و منزلت آن در معارف دینی بررسی شود، سپس عملکرد عقل، تفاوت انسان با حیوان، مفهوم عقل در قران و کلمات مترادف آن ...

 صحابه در تفسیر آیات از روایات پیامبر، اسباب نزول، لغات، عادات و سنتهاى عرب سود مى‌برند و بیشترین توجه ایشان به تفسیر نقلى بود. تابعین افزون بر تفسیر نقلى از سخن صحابه نیز بهره مى‌گرفتند. در عصر تابعین اختلافات درباره قرآن، تفسیر و شیوه‌هاى تفسیرى بالا گرفت. معتزلیان در تفسیر آیات از دو روش تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر به مأثور سود مى‌بردند در تفسیر قرآن به قرآن از بینات براى تفسیر مجلات، از خاص ...

وحی در نظر ملاصدرا، اتصال و اتحاد روح نبی با عالم عقل و خیال‌ است. برای اینکه این اتصال صورت گیرد، انسان باید ضمن بی‌توجهّی به‌ امیال حیوانی و نباتی، به ادراک‌های عقلی روی بیاورد و عقل را بر امیال‌ حیوانی حاکم نماید. ملاصدرا برای اثبات این مسأله، از مبانی فلسفی خود مانند اتحاد عقل و عاقل و معقول و مراتب وجودی عقل، خیال و حس استفاده می‌کند و بدین ترتیب نواقص نظریه مشّایین را برطر...

کاوش های مقاله حاضر، رابطه عقل و وحی از منظر علامه طباطبایی را به نحو تقدّم و استقلال عقل دانسته و برآن است که مفاهیم ارائه شده از عقل و وحی از جانب ایشان، خود، دلیلی بر این مدعا است. با وجود این، مقاله پیش رو ادله تقدم عقل را براساس مستنداتی از آرای ایشان اقامه نموده است. به نظر می رسد، بر پایه بازخوانی مبانی طراحی شده علامه، مسئله تعارض عقل و وحی اساساً منتفی است؛ زیرا عقل فلسفی عهده دار ارزیا...

در زمینه امکان کاربرد عقل در عرصه فهم وحی هر کدام از دو اندیشمند چه دیدگاهی دارند؟ چه تفاوتی میان رویکرد ملاصدرا و احسایی نسبت به حدود شناختی عقل در فهم قرآن وجود دارد؟ در میان اندیشمندان مسلمان، صدرالمتألهین و احسایی از جمله کسانی هستند که رویکرد ویژه ای به حدود شناختی عقل در فهم قرآن به عنوان متنی وحیانی دارند. از شرایط اختصاصی صدرا در زمینه تأویل، این است که استنباط و استقلال در فهم آیات مجا...

آیه میثاق (اعراف/172) بیان کننده عهد خداوند با بندگان خویش است که موجب ابراز نظرات مختلف مفسران، از جمله وجود عالم ذر برگرفته از روایات، فطرت، تمثیل، دو نشئه ملکوتی و ملکی انسان، عالم عقل و وحی و ... شده است. در این پژوهش پس از ذکر همه این نظرات و بیان نقاط ضعف و قوت هر نظریه، بررسی روایات ذیل آیه بیان خواهد شد که به ظاهر تواتر معنوی دارند، اما پس از حذف مشترکات در طرق و روایات مکرر از یک فرد خ...

عقل و عقلانیت یکی از مهمترین مفاهیمی است که همواره مورد توجه بشر از جمله پیروان ادیان الهی بوده است. نسبت عقل و وحی ، قلمرو ادراکات و اعتبار حکم عقل در منظر دین، از چالش های جدی مورد بحث در بین اندیشمندان مسلمان در طول تاریخ بوده است. در بین شیعیان و براساس آموزه های ائمه (ع) عقل از جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده و کاوش های عقلی و فلسفی در کسب معارف دینی مورد تاکید بوده است. در این پژوهش به محض...

حوا همسر آدم نخستین زنی است که در اساطیر و حکایات از او یاد می‏شود. آیات قرآن چگونگی آفرینش حوا را به روشنی بیان نکرده‏اند. در مقابل برخی روایات در منابع اولیه حدیثی یافت می‏شوند که حوا یا به طور کلی جنس زن را آفریده شده از آدم یا جزئی از بدن او می‏دانند. در این مقاله این روایات پس از دسته بندی و گزارش، نقد و بررسی می‏شوند. در نقد متن عرضه روایات بر قرآن‏، عقل و دیگر ملاک‏ها مبنا قرار می‏گیرند....

چکیده از آن‌جا که در مکاتب و مدارس گوناگون، عقل و به‌کارگیری آن مورد اختلاف است، در این جستار، به معرفی دیدگاه مدرسة کوفه دربارة عقل و عقل‌گرایی بزرگان این مکتب پرداخته‌ایم. این تحقیق در دو بخش معرفی عقل و رویکردهای عقل‌گرایانة مکتب کوفه سامان یافته است. در بخش اول، مواردی هم‌چون جای‌گاه، حجیت، آثار، موانع، و قلمرو عقل بررسی شده است. در بخش دوم، شاخص‌های عقل‌گرایی که تجلی عقل در میان ائمه و اص...

کاوش‌های مقاله حاضر، رابطه عقل و وحی از منظر علامه طباطبایی را به نحو تقدّم و استقلال عقل دانسته و برآن است که مفاهیم ارائه شده از عقل و وحی از جانب ایشان، خود، دلیلی بر این مدعا است. با وجود این، مقاله پیش‌رو ادله تقدم عقل را براساس مستنداتی از آرای ایشان اقامه نموده است. به نظر می‌رسد، بر پایه بازخوانی مبانی طراحی شده علامه، مسئله تعارض عقل و وحی اساساً منتفی است؛ زیرا عقل فلسفی عهده‌دار ارزیا...