این نوشتار، پژوهشی است در برخی آثار عرفانی ابن سینا و مثنوی مولانا در جهت نشان دادن دیدگاه عرفانی آن دو در تبیین رابطه روح و جسم. آثار عرفانی مورد نظر در رابطه با ابن سینا عبارتند از رسائل تمثیلی (حی بن یقظان، رساله الطیر، سلامان و ابسال) و نیز قصیده عینیه. و در مورد مولانا، علاوه بر آراء صریح وی، آراء غیر صریح وی ضمن مشهورترین بخشهای مثنوی که شامل «نی نامه»، «داستان پادشاه و کنیزک» و «داستان...

پایان بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه های زیبایی شناختی که در داستان های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه های پایان بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که برجستگ...

در نیمۀ اول قرن هشتم ه. ق در شاهنامه‌های مصور شیراز با بازنمایی خاصی از نگارۀ «بهرام گور و آزاده در شکارگاه» مواجهیم که در دو شاهنامۀ «کاما»ی سلجوقی، و شاهنامۀ 833 ق تیموری، دیده نمی‌شود و آن نقشمایۀ «آزادۀ در حال مرگ» در شاهنامه‌های 731، 733 و 753 ق اینجوست.  تاکنون، به ارتباط بستر فکری، سیاسی و اجتماعی زمانۀ ایلخانیان بر نقشمایۀ آزادۀ مُرده در نگاره‌های اینجو پرداخته نشده است. از این‌رو پژوهش ...

شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهدۀ توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او دربارۀ فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلا...

عبدی بیک شیرازی، شاعر، حکیم و دبیر شاه طهماسب صفوی که در سیاق و ترسل با کفایتی تمام عهده دار منصب استیفا بود، از نظیره پردازانِ نظامی گنجوی به شمار می رود که در جواب «خمسه» او به سرودن سه خمسه پرداخته است. «هفت اختر» نیز یکی از مثنوی های اوست که در قفای «هفت پیکر» سروده شده است. این گفتار ضمن مقایسه و بررسی مشابهت ها و مباینت های این دو اثر، از حیث محتوا و ساختار، نشان می دهد که عبدی بیک با تبحّر...

ادبیات فارسی از غنی ترین ادبیات جهانی است، لبریز از عواطف و احساسات درونی و قالب های گوناگون رایج زمان در درازنای تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین. بسیاری از شاه کارهای ادبی، جنبه تعلیمی دارند و از این قبیل است مثنوی مولوی و بوستان سعدی و حدیقه سنایی و منظومه های عطّار و نظایر آنها که جنبه های تعلیمی آنها همپای جنبه های ادبی پُرمایه و قوی است، عرصه کاربرد ادب تعلیمی بسیار وسیع است، زیرا به هر حال، ...