إن مدینة القدس الشریف تتمتع بمکانة خاصّة فی شعر الجواهری وقد تکررت هذه المفردة ذاتها وأسماؤها الأخری مثل «أورشلیم» و«بیت المقدس» و«مهبط الرسل» عدة مرات فی دیوانه مما یعنی أنّها أصبحت موتیفاً وإن اختلفت الأحداث والقضایا التی تطرق شاعرنا من خلالها إلی القدس الشریف. والموتیف هو لفظة أو جملة أو فکرة أو موضوع متکرّر فی النتاج الأدبی من أجل تطویر فکرة النص، وهذا التکرار یمنحه قیمة ومعنی ودلالة. ویعد من ا...

قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» از قواعد مهم زبانی است که از دیر باز در علوم گوناگون مانند بلاغت، فقه، اصول و تفسیر بدان توجه شده و دانشمندان اسلامی و بویژه اصولیان و فقها در تحلیل‌های خویش از آن بهره جسته‌اند. نویسنده کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» نیز با اشرافی که بر علوم مختلف داشته، در تفسیر برخی آیات قرآن کریم از این قاعده استفاده کرده است. مقاله حاضر قاعده مذکور را مورد بازخوان...

قرآن پژوهان در بسیاری از عرصه های قرآن پژوهی با پدیده ای به نام «اختلاف قراءت در قرآن کریم» رو به رو هستند. خاستگاه این پدیده آنجاست که قاریان قرآن کریم بر اثر علل و عواملی پاره ای از عبارتها و کلمات قرآنی را به صورتهای گوناگون خوانده اند. پاره ای از این قراءتها تنها به تلفّظ و طرز ادای کلمه یا عبارت مربوط می شود و به اختلاف در معانی منجر نمی شود. مانند «کفوا احد» و «کفْؤاً احد» و «کفوا احد» ولی ب...

ملاصدرا، مانند دیگر فیلسوفان، حقیقت وجود یا «وجود بما هو وجود» را موضوع فلسفه می داند. حقیقتِ وجود متن و واقعیت خارجی است، که ملاصدرا اصالت آن را ثابت می کند. وی در جای جای فلسفه خود خصوصیاتی برای این حقیقت ذکر می کند و بنیان مباحث فلسفی را بر آن بنا می نهد. نکته قابل توجه آن است که با مقایسه این خصوصیات با ویژگی های واجب الوجود، مشخص می شود که مراد ملاصدرا از حقیقت وجود همان واجب الوجود است. بر...

کلّ ادیب وشاعر یعبر عمّا یختلج فی صدره حسب الظروف المختلفة و البیئة التی یعیش فیها و ما یدرکه و یتلقاه فالشاعر الجاهلی حسب ما یسیطر علیه فلا یخرج عن دائرة الجزئیات و المحسوسات الحقیقیة الواقعیة امّا الشاعر المعاصر یستلهم بما یجری فی المجتمع الراهن و بما ورثه من الماضین حسب الظروف الخاصة التی یواجهها ، فیستمدّ ممّا یجری فیه فالاساطیر إحدی هذه الامور ، التی قد ضربت در بها فی غایر الزمان و قد بدت مصدر ...

یعتبر محمود سامی البارودی الشاعر الذائع الصیت المصری من رواد التجدید فی الشعر العربی الحدیث والذی أحیی الشعر العربی بعد ما فقد قوة الإبداع و الابتکارفی العصرین المملوکی و العثمانی، و أعاد إلیه جماله و طراوته السابقین. و بما أن الشاعر خضع منذ طفولته لتعالیم دینیة و قرآنیة و کان یری أن من واجب الشعر التهذیب الأخلاقی للإنسان و المجتمع لذا حاول فی أشعاره أن ینشر بین الناس أصول العقائد و فروعها و کذ...