چکیده حج اقیانوس وسیعی از معارف اسلامی است که جنبه های گوناگونی دارد و مجموعه شرایط زمانی, مکانی, مناسکی و انسانی حاکم بر حج زمینه های متعددی را برای تبیین و تبلیغ احکام و معارف اسلامی فراهم می کند. در این تحقیق با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای ظرفیت های تبلیغی حج بررسی شد و مشخص گردید حج مبتنی بر فضای ارتباطی از ویژگی های تبلیغی ای مانند ارتباط غیرزبانی خدا و انسان در حج, گروهی بودن سف...

حجّ، در دوران جاهلیّت، به شکل میراث تحریف شده ای از آیین حنیف حضرت ابراهیم(ع)، در بین اعراب جاهلی سابقه ی طولانی داشته و جدای از بعد عبادی آن، کارکردهایی در زمینه ی امنیت اجتماعی و رونق اقتصادی نیز برای قوم عرب در بر داشته است. از اینرو اعراب جاهلی، مراسم حج را در ماهها و روزهای معیّنی از سال با اعمال و مناسک خاصّی، بجامی آوردند. با درخشش خورشید اسلام از شهر مکه- خاستگاه حج ابراهیمی- ضمن امضای اصل ...

اگر شخصی به حج وصیت کند  و یک‌سوم اموالش برای ادای حج کافی نباشد، بقیة هزینه‌های حج را از کجا تأمین کند؛ از اصل ترکة میت یا از ثُلث اموال او؟ در صورت برداشت از ثلث مال، نیازمند اجازه از وارثان میت نیز هست. در این مقاله سعی بر این است که با واکاوی ادلة این باب، نظر درخور توجهی ارائه گردد و به این پرسش پاسخ داده شود که: وصیت به انواع حج؛ از حیث استحباب، وجوب و نذری بودن، چه تفاوت‌هایی ...

مقدمه: بررسی دیدگاه مدیران کاروان در خصوص سلامت در حج می‌تواند کمک مؤثری به برنامه‌ریزی بهتر برای ارتقای سلامت زائران باشد. تاکنون مطالعات محدودی در کشورمان به بررسی مسائل سلامت در حج پرداخته‌اند. هدف از این مطالعه بررسی دیدگاه مدیران کاروان‌های حج تمتع در خصوص مهم‌ترین چالش‌‌های سلامت در حج است. روش‌ها: این مطالعه تلفیقی (کیفی وکمی) در فروردین 1390 روی 600 نفر از مدیران و 400 نفر از روحانیون ک...

حج،  از جهات مختلف در سرنوشت مسلمانان تأثیر‌گذار است و از بُعد اخلاقی و عرفانی، راز و رمزهایی دارد که در کمتر عبادتی می­توان یافت. اسرار و معارف حج می‌تواند زائر سرزمین وحی را در مسیر سیر و سلوک و عرفان ناب قرار دهد.  بُعد اقتصادی حج نیز این ظرفیت را دارد که  بازار بین­الملل اسلامی را رونق بخشد و اقتصاد کشورهای اسلامی را به سمت شکوفایی رهنمون سازد. و از نظر سیاسی، اجتماع میلیونی مسلمانان از سراسر...

بررسی آموزه‌های اساسی و بنیادین قرآنی ـ  اسلامی از دیرباز مورد اهتمام پژوهشگران غیرمسلمان یا به تعبیر دیگر، مستشرقان بوده است. یکی از جدید‌ترین و مهم‌ترین آثار آنها در این زمینه «دائرة ‌المعارف قرآن لایدن» و یکی از  موضوع‌های اساسی قرآنی ـ  اسلامی، بحث «حج» است. غالب مقالات مربوط به حج در این اثر، مربوط به خاورشناس انگلیسی، «جرالد هاوتینگ» است. وی تبیین مناسک حج و اماکن مربوط به این عمل را بنوع...

حج از مهم‌ترین فرایض و واجبات الهی است که بر هر مرد و زن مسلمان جامع‌الشرایط واجب است. برخی از آداب حج بین مرد و زن مشترک است برخی دیگر مختص به هر یک از آن ‌دو است. در این پژوهش به مناسک حج زن که شامل مسائل مختص به زن است پرداخته شده و آرای مذهب شیعه امامیه و مذاهب چهارگانه ذکر شده و موارد اختلافی، بیان گردیده است؛ مواردی از قبیل همراهی همسریا یکی از محارم در سفر حج و در عده طلاق و ...

آنانکه از غیر مکه و از راه دور (1) به قصد زیارت بیت‌اللَّه‌الحرام و انجام مناسک، به سوی مکه عزیمت می‌کنند، یا ناوی «حج تمتع» هستند که سر آغاز اعمالشان «عمره تمتع» است. ویا قصد انجام «عمره مفرده» را دارند. و آنانکه اهل مکه‌اند و مقیم این دیار مقدس، یاناوی «حج قران» اند (2) و یا قاصد «حج افراد» (3) که در این دو حج نیز باید پس از اتمام مناسک حج، برای انجا...

قاعدة «کُلُّ  مَنْ أَدْرَکَ الْمَشْعَرَ فَقَدْ أَدْرَکَ الْحَجَّ»، مانند قاعدة میقاتیه، مخصوص حج است و در دیگر عبادات کاربرد ندارد. به طبق فرمودة ائمه: هر فردی قصد عزمت به حج کند، باید  وقوف در مشعر را درک کند. وقوف در مشعر و عرفات تابع وضعیت ویژه و شرایط خاصی است. اگر حج گزار این شرایط را رعایت کند، در حقیقت حج را درک کرده است.  

عرفان و سیاست در مناسک حج در پیوندی جدا ناپذیر، دارای نقش و جایگاه ارزشی هستنددر هر کدام از مناسک حج، عرفان و سیاست به صورت خودسازی (عرفان) و جامعه سازی (سیاست اسلامی) نمود خود را نشان می دهد. مناسک حج بازنمود اسراری است که ساختار های اصلی سیاست اسلامی را تشکیل می دهد تلاقی عرفان و سیاست درمناسک حج، نمود عینی تمدن اسلامی را در ساختار الهی خود نشان می دهد.