این مقاله با هدف معرفی استاد صحنۀ تاجیک و هنرمند شایستۀ جمهوری تاجیکستان، محمود اسکندر طاهری، به نگارش درآمده است. طاهری به سال 1925م در شهر مشهد به دنیا آمده و ایام طفولیت را در این شهر عظیم صنعتی، تجارتی و فرهنگی گذرانده است. وی در سال 1943م رشته هنر تئاتر را در مشهد به اتمام رساند. این سال ها در حیات سیاسی ایران سال های پرطغیان سیاسی محسوب می شود. در همین زمان است که دست حوادث محمود طاهری را...

در شکل گیری و رشد مطبوعات معاصر تاجیک سهم و نقش روشن فکران هم زبان، هم فرهنگ و هم دین چون ایرانی ها و آذری ها و ترک ها و تاتارها بسیار ارزنده و مهم بوده است. اهل قلم تاجیک در ابتدای قرن بیستم نه تنها از تجربه و ذکاوت این خلق ها استفاده کرده اند، بلکه در کنار نمایندگان آن ها برای تشکیل  مطبوعات و ادبیات اقدام به مبارزه معنوی کرده اند. ثابت مناف زاده ازجملۀ چنین اشخاصی است که در تشکیل مطبوعات و ن...

در ادبیات معاصر تاجیک آثاری که براساس روایت و اساطیر نوشته شده اند، بسیار دچار آمده اند و نویسندگان زیادی به خلق آثار براساس روایت ها و افسانه های قدیمی خلق تاجیک پرداخته اند؛ لیکن از همه بیشتر م. میرشکر اساطیر و روایات و افسانه های خلقی را برای ترغیب سنت های عالی اخلاقی، اجتماعی و سیاسی، وطن پروری و انسان دوستی، و اتحاد و یگانگی استفاده کرده است و داستان قشلاق طلایی گواه روشنی بر این اندیشه اس...

پروفسور دانیل سیمون اویچ کمیسروف از شخصیت های مشهور ایران شناسی در اتحاد جماهیر شوروی سابق و جهان است که در تحقیق و انتشار ادب و فرهنگ فارسی به ویژه ادبیات معاصر ایران سهم شایانی دارد. کمیسروف دربارۀ ادبیات نوین ایرانی در دهه های ۳۰-۷۰ میلادی پژوهش های ارزشمندی انجام داد که ازطرف ایران شناسان بزرگ اروپا مورد توجه قرار گرفت. «پژوهش در تاریخ نثر داستانی معاصر ایران» عنوان نخستین رسالۀ کمیسروف است...

هرچند بسیاری از سخن پردازان آسیای میانه در اتحاد جماهیر شوروی سابق به دلیل سختگیری های نظام حاکم مجال چندانی برای بروز هویت ملی و تاریخی نداشتند و بیشتر استعدادشان را صرف ترویج مرام حزبی می کردند، گاه نیز افرادی پیدا می شدند که در درون حزب و در میان وابسته ترین جریان های ادبی و فرهنگی چشمی به گذشته و هویت خویش داشتند. پیرو سلیمانی ازجملۀ این شاعران تاجیک است که باوجود وابستگی به مرام های حذبی، ...

از زمان انتشار کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک (۱۹۲۶م) اثر صدرالدین عینی که با نام ابوعبدالله رودکی گشایش یافته بود، این شاعر بزرگ در فضای تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب شد. در اوایل سال ۱۹۲۶م، وزارت معارف جمهوری تاجیکستان در نوروی تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام کرد. این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده ست، تاریخچۀ پاسداشت این شاعر بزرگ را در میان قوم ت...

یکی از مهم ترین حوزه های ادبی ماوراءالنهر که در رشد روند ادبیات تاجیک تأثیر گذاشته، دایرۀ ادبی حصار است. در این مقاله سعی شده است بعضی از جنبه ها و ویژگی های ادبی مذکور بررسی شود. حصار با مؤسسات فرهنگی و اهل ادب خود شهرت داشته است. در میان حاکمان حصار اشخاص علم و ادب دوست نیز بوده اند که در رشد فرهنگ این کشور سهم بسزا داشته اند. ازجمله این حاکمان می توان به هشام سلطان، قل قوش بیگی و... اشاره کر...

سمرقند کنونی ادامۀ سنت ادبیاتی است که آغازگر آن استاد رودکی بود و در زمان های بعدی رشد و رونق یافت. این شکوفایی در عصر کنونی نیز در سمرقند همچنان برقرار است. در ابتدای سدۀ بیستم، سمرقند از واقعه های انقلابی سرشار بود که باعث بیداری ملی و به وجود آمدن ادبیات معارف پروری و درنهایت ادبیات نوی تاجیک شد. بنیان گذار ادبیات نوین تاجیک، صدرالدین عینی (۱۸۷۸-۱۹۵۴م) است که در ابتدای سال های عصر بیستم از ب...

از سال 1872م، محققان شرق شناس به تحقیق در زمینه فولکلور تاجیک و فرهنگ مردمی پرداختند. از سال 1872م تا آغاز سال 1920م، تعداد عمومی پژوهش و طبع و نشر فولکلور تاجیک از 77 نگذشته است. درواقع، تحقیق و انتشار ایجادیات شفاهی (نظم و نثر شفاهی) خلق در سال های بیست، در زمان شوروی وسعت یافت؛ به طوری که در این سال ها تعداد تحقیق و چاپ این آثار به شصت اثر رسید و در شهر دوشنبه مراکز تحقیق فولکلور تاجیک ایجاد...

بنیاد جمله در هر زبان عبارت از تلفیقی از مجموعه ای از واژگان در یک پیوستار ساختاری و معنایی است. بی توجهی به این ساختار منطقی خودبه خود به ناهنجاری در زبان و گفتار منجر می شود؛ با این رویکرد مقالۀ حاضر به مقایسۀ زبان مطبوعات با زبان ادبی پرداخته و تلاش کرده است که عیاری برای میزان ارزیابی آن ارائه دهد. با دقت در زبان وسایط اخبار عامه که منعکس کنندۀ زبان ادبی تاجیک است، می توان دریافت که عواملی ...