پارادایم، هسته ی اصلی و زیرساخت نظریه های علمی است. هر اندازه که یک نظریه از پارادایم متقن و جامع تری برخوردار باشد، می تواند در عمل به موفقیت های بیشتری دست یابد. این مطلب در تمامی علوم قابل بررسی و تأیید است و در علوم انسانی و به خصوص در علوم رفتاری و روان شناسی، از وضوح بیشتری برخوردار است. برای تبیین چگونگی ارتباط مفاهیم پایه و مفروضات متافیزیکی با تغییر و تحولات انجام شده در نظریه های روان...

در علوم اجتماعی بحث از روش، همواره حائز اهمیت بوده؛ زیرا نظریه پردازی و تولید دانش بدون آن، ممکن نیست. (تاریخچه) اما مواضع هستی شناسانه و معرفت شناسانه گوناگون موجب جهت گیری های روشی متمایزی شده اند؛ لذا نظریه بومی (اسلامی) روابط بین المللی، روش شناسی ویژه ای را می طلبد که علاوه بر علمیت، بتواند در صورت بندی آن، مؤثر باشد؛ (مسئله) ضرورتی که حداکثر با توصیف، تبیین و برشمردن محدودیت روش های مختلف...

پارادایم، هسته ی اصلی و زیرساخت نظریه های علمی است. هر اندازه که یک نظریه از پارادایم متقن و جامع تری برخوردار باشد، می تواند در عمل به موفقیت های بیشتری دست یابد. این مطلب در تمامی علوم قابل بررسی و تأیید است و در علوم انسانی و به خصوص در علوم رفتاری و روان شناسی، از وضوح بیشتری برخوردار است. برای تبیین چگونگی ارتباط مفاهیم پایه و مفروضات متافیزیکی با تغییر و تحولات انجام شده در نظریه های روان...

خیال از دو جنبه هستی شناسانه و معرفت شناسانه، حائز اهمیت است. مکتب فکری اهل مشاء، فاقد بررسی هستی شناسانه آن به معنای اعتقاد به عالم خیال به عنوان یکی از عوالم هستی است. پس از طرح نظریه عالم خیال توسط سهروردی بر اساس عقاید حکمای ایران باستان و نظریات فرزانگان یونان، در فلسفه اسلامی با مخالفت عده ای از فلاسفه و نقد آن و موافقت و پذیرش آن توسط عده ای دیگر از فلاسفه، مواجه شد و از حکمت اشراق وارد ...

اغلب گمان می کنند که منظومه «صدای پای آب» سپهری منظومه ای صرفاً توصیفی ـ شاعرانه است. اما این مقاله، از طریق آگاهی های به دست آورده، ثابت می کند که در لایه های پنهان این منظومه کارکردی فلسفی نهفته است. همچنین، در این اشعار بین عناصر و پدیده های طبیعت نوعی کنش هستی شناسی دیده می شود؛ زیرا سپهری از جمله شاعرانی است که هم از آموزه های مکاشفه ای و هم از قابلیت های توصیفی و هنری برخوردار بوده است. سپ...

این مقاله در صدد است از لابلای بررسی معرفت شناسی و فلسفه علم فمینیستی، نقدهایی را بر علم تاریخ سنتی و تاریخنگاریهای رسمی مطرح نماید و به بازسازی یک تاریخ­نگاری غیر رسمی از منظر فمینیست­ها نایل آید. بر این اساس سؤال این پژوهش چنین بیان می شود که نقدهای وارد بر مطالعات تاریخی و تاریخ­نگارهای سنتی، از منظر فمینیست­ها کدامند و علم تاریخ و تاریخ­نگاری فمینیستی چگونه علمی خواهد بود؟ این مقاله بر اسا...

کارکردهای فردی و اجتماعی و فرهنگی تاریخ به ویژه نقش تاریخ در حمایت معرفتی از پارادایم های رقیب در نظام‏ های علمی در جوامع انسانی زمینه‏ ساز اهمیت یافتن طرح پرسش از اعتبار گزاره هایی است که به عنوان «شناخت از گذشته» و «واقعیت گذشته» در علم تاریخ و عمل مورخانه تولید می‏شود. آگاهی از نقش مهم تاریخ به مثابه گذشته و علم تاریخ به عنوان علم شناساگر گذشته در قالب منبعی معرفت‏ شناسانه، منجر به طرح پرسش ...

یکی از ابتکارات فلاسفه اسلامی، تقسیم بندی معقولات و مفاهیم کلی است. توجه به اقسام معقولات، مشکلات فراوانی از مباحث معرفت شناسی و فلسفه را حل می کند و عدم بازشناسی آنها از یکدیگر موجب لغزش های فراوانی می گردد؛ شناسایی اقسام مفاهیم کلی، مبتنی بر معیاری معرفت شناسانه است که بتواند تمام مفاهیم ذهنی را در خود مندرج کند. این مقاله در پی بررسی این معیار از نگاه فیلسوفان بزرگ اسلامی است.

اغلب گمان می کنند که منظومة «صدای پای آب» سپهری منظومه ای صرفاً توصیفی ـ شاعرانه است. اما این مقاله، از طریق آگاهی های به دست آورده، ثابت می کند که در لایه های پنهان این منظومه کارکردی فلسفی نهفته است. همچنین، در این اشعار بین عناصر و پدیده های طبیعت نوعی کنش هستی شناسی دیده می شود؛ زیرا سپهری از جمله شاعرانی است که هم از آموزه های مکاشفه ای و هم از قابلیت های توصیفی و هنری برخوردار بوده است. س...

از آن جا که آدمی از دو قوه نظری و عملی، سرشته شده است و هریک از این دو قوا نقش اساسی در نحوه  زندگی انسان، ایفا می‌کنند جا دارد که پرسش شود نظر و عمل چه نسبتی با یکدیگر دارند و کدامیک بر آن دیگری تقدم دارد؟ درپاسخ به این پرسش‌ها فیلسوفان اسلامی و غربی پاسخ های مختلف و متعددی بیان کرده اند. در این مقاله هیدگر و ملاصدرا به عنوان دو نماینده ازتفکر فلسفی غرب و اسلامی برای پاسخگویی به پرسش های مطروح...