گزارشی از آراء طبرسی و توجه وی به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخی - فرهنگی را توجه به زبان و ادب عربی در زمان نزول، تحول معنایی واژه ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وی بر این باور است که مرحوم طبرسی قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول می فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلی را ضروری می داند و با انتخاب دستور زبان...

در جوامع روایی و کتب تفسیری و اسباب نزول، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. اما از آن‌جا که تمام روایات اسباب به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گمارند. 12 سوره اولِ جزء 30 قرآن آکنده از روایات اسباب نزول می‌باشد که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در زمینه ارزیابی سند و محتوای آنها انجام نشده است. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی تم...

 بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »روح المعانى« اثر آلوسى (1270 ه . ق( است.  اسباب نزول در تفسیر آلوسى جایگاه والایى دارد. به همین دلیل، در جاى جاى تفسیر خود از اسباب نزول در تفسیر و فهم آیات بهره جسته است. به باور آلوسى، خاستگاه شمارى از تنشهاى تفسیرى اختلاف در سبب نزول است. وى در جمع آورى اسباب نزول سعى وافر داشته و در مواردى که یک آیه چند سبب نزول داشته به نقد و بررسى روایات مى‌...

تاریخ گذاری سوره های قرآن کریم در شناخت درست آن ها و برگزیدن اقوال و آراء صحیح و ردّ سخنان ناصواب، بس مؤثر است. این امر خود بر شناختی دیگر استوار است که آن تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره های قرآن را بدون اختلاف مکی برمی شمرد و تعدادی کم تری را بدون هیچ سخن دگرسان، مدنی می داند ولی در خصوص اندک سوره هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می دهد. سوره عادیات، ...

 بحث و بررسى پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکى از موضوعات مهمّ علوم قرآنى است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه‌ها و یا سوره‌اى از قرآن شده است که به شکلى اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانى بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم ع...

نزول هر بخش از قرآن، با توجه به وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی مخاطبان معاصر نزول در مکه و مدینه صورت می‌گرفت. اسماء و صفاتی که قرآن به خود نسبت می‌دهد، بسته به عوامل مختلف، مانند نوع و سطح مخاطبان اول و اینکه آنان در چه مرحله‌ای از سیر تحول و هدایت هستند، متنوع است. این مقاله در پی کشف و تحلیل حکمت الهی در کاربست عناوین قرآنی در چهار نقطه عطف، در تاریخ تحول مخاطبان اولیه کلام­الله است. چنان‌ک...

 بحث و بررسى پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکى از موضوعات مهمّ علوم قرآنى است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه‌ها و یا سوره‌اى از قرآن شده است که به شکلى اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانى بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم ع...

سوره حج در زمره سوره‌هایی قرار دارد که محققان درباره زمان نزول و مکی یا مدنی بودن آن اختلاف دارند. پیدایش این اختلاف، متأثر از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول است. با این همه، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره حج در مدینه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسران، مکی بودن و قول جمهور آنان، آمیخته‌ای از مکی و مدنی بودن را نشان می‌دهد؛ چنان‌که بیشتر روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می‌کنند...