حاکمان ریا کار وقت، عالمان ناپرهیزگار، صوفیان بی صفا در بستر پریشان هجمه ی قوم تاتار از جمله ی مهمترین عوامل این انحطاط به شمار می روند، لذا شاعران متعهد پیوسته نسبت به این عوامل در شعر خویش واکنش نشان می دهند؛ از جمله حافظ و شهریار نیز نسبت به فساد نهادهای اجتماعی عصر خویش رو یکردی منتقدانه دارند. لکن زبان انتقادی حافظ تند، اثربخش و بیدار کننده است همچنین فساد اجتماعی و انتقاد اجتماعی در شعر آ...

بر اساس آیات و روایات، فلسفه وجودی انسان رسیدن به سعادت و قرب الاهی است. بدین منظور، دین اسلام برنامه های جامع و کاملی در قالب تربیت دینی دربردارد. و به همین سبب تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش و مسائل مربوط به آن، از بدو پیدایش اسلام مطرح گشته و حقاً در قبل و بعد از اسلام هیچ مکتب الهی و غیر الهی به این اندازه به تعلیم و تربیت و اموزش و پرورش توجه نشان نداده است و به زاویا و ابعاد آن توجه نکرده ...

اهمیّت و اعتبار حوادث تاریخی را قوّه تشخیص مورّخ تعیین می کند و از آنجا که مورّخ تحت تأثیر امور درونی و مقتضیات زمانه خود می باشد، عینیّترین بازنمایی های تاریخی کم و بیش به پیش داوری ها و نگرش های عاطفی مورّخان آلوده است. در این جستار، در پی کندوکاو شیوه تاریخ گویی شهاب الدّین نسوی در دو اثر تاریخی او هستیم که هر دو شرح حکومت خوارزمشاهیان و ذکر احوال حمله تاتار است. «سیرت جلال الدّین» نسبت به «نفثهالمص...

بررسی آیین­های مشترک بین مردم سرزمین­های گوناگون و یافتن ریشه­های آن­ها، ما را به وجود اشتراکاتی در فرهنگ ملل مختلف راهنمایی ­می­کند. خودسوزی زن بیوه در مراسم سوزانده شدن جسد همسرش و همراهی با او، تحت عنوان آیین «ستی» انجام­ می­شده­است. ستی و شکل­های مختلف آن  بین هندوان با قدمت 1000 تا 500 سال پیش از میلاد رواج داشته­است.این آیین در مرگ­های متوالی و شکل جبری آن در گورخانه­های بسیاری، چهره غیرا...

کهن‏نمونۀ «بیگانه‌ـ دشمن» در تاریخ فرهنگی ایران بارها به صورت‏های مختلف بروز یافته است و از نمونه‏های آن، دشمنی و بیگانگی تاتار و مغول‏ را می‏توان نام برد. وحشی‌گری و قساوت مغولان به مردمان ایران‌زمین، تا آنجا بود که پس از حملۀ سهمگین و قتل و غارت ایشان، تا قرن‏ها نمونه‏ای برای هر نوع حمله و غارت به‌شمار می‏رفتند و کم‏کم از شکل تاریخی خارج و به شکلی اسطوره‏ای در ادبیات و فرهنگ ما باقی ماندند. ا...

امروزه، دامنه رشد نمونه های خشن افراط گرایی اسلامی در خاورمیانه، غرب آسیا و آفریقا محصور نمانده و دیگر مناطق جهان اسلام، چون آسیای جنوب شرقی نیز به سمت خشونت و افراط گرایی مذهبی تمایل پیدا کرده اند. اسلام رایج در این منطقه همواره شهره به اسلام خندان و ماهیت باورهای تاریخی ملت های این منطقه، به دلیل سابقه و حضور طولانی جریان های دینی و مذهبی معنا گرا و اخلاق محور همانند بودیسم، هندوییسم و تصوّف ا...

جاحظ مانند ولتر، نویسند? سرشناس فرانسوی، ادیب فیلسوف است، یعنی بعد ادبی وی بر بعد فلسفی اش غالب است. او مانند سایر ادیبان و نویسندگان بزرگ جهان به هم? علوم و معارف عصرش اعمّ از فلسفه و کلام و سیاست و اقسام و الوان آداب و ادیان و مذاهب اشراف داشته و در برخی از آنها ماهر و حاذق بوده وکتاب و رساله نوشته است. بزرگترین امتیاز جاحظ در میان نویسندگان عهد قدیم در این است که او مانند نویسندگان معروف عهد ...

جاحظ مانند ولتر، نویسندۀ سرشناس فرانسوی، ادیب فیلسوف است، یعنی بعد ادبی وی بر بعد فلسفی­اش غالب است. او مانند سایر ادیبان و نویسندگان  بزرگ جهان به همۀ علوم و معارف عصرش اعمّ از فلسفه و کلام و سیاست و اقسام و الوان آداب و ادیان و مذاهب اشراف داشته و در برخی از آنها ماهر و حاذق بوده وکتاب و رساله نوشته است.  بزرگترین امتیاز جاحظ در میان نویسندگان عهد قدیم در این است که او مانند نویسندگان معروف عه...

اهمیّت و اعتبار حوادث تاریخی را قوّة تشخیص مورّخ تعیین می‌کند و از آنجا که مورّخ تحت تأثیر امور درونی و مقتضیات زمانة خود می‌باشد، عینیّترین بازنمایی‌های تاریخی کم‌و‌بیش به پیش‌داوری‌ها و نگرش‌های عاطفی مورّخان آلوده است. در این جستار، در پی کندوکاو شیوة تاریخ‌گویی شهاب‌الدّین نسوی در دو اثر تاریخی‌ او هستیم که هر دو شرح حکومت خوارزمشاهیان و ذکر احوال حملة تاتار است. «سیرت جلال‌الدّین» نسبت به «نفثةالم...

ستاره‌ای در تیره‌شب رمان تاریخی نویسنده و دانشمند تاجیک، رسول هادی‌زاده، است که از روزگار یکی از شخصیت‌های معروف و مشهور سدۀ نوزدهم میلادی، احمد دانش، آغاز می‌شود. این رمان حکایتی خاطره‌انگیز است از بیداری اندیشه و افکار ادیب نوخواه و نوجو، احمد دانش که در بخارای شریف انقلاب فکری را بنیان گذاشت. در این رمان که محصول جست‌و‌جو و اندیشه‌های چندین‌سالۀ رسول هادی‌زاده است، مؤلف سیمای احمد د...