این نوشتار به بررسى و تبیین مفهوم فلسفى - عرفانى "عالم صغیر" یعنى تصور موجود انسانى به منزله‏ى جهانى کوچک که دربردارنده‏ى تمام عناصر "عالم کبیر" (منظومه ى بزرگ جهان هستى) است، مى‏پردازد. پس از بحث کوتاهى در باره ى تاریخچه ى اندیشه ى "عالم صغیر و کبیر" در فرهنگ اقوام یهود، یونان، هند و ایران در عهد باستان، به تبیین دیدگاه اسلام و حکماى مسلمان در این زمینه نیز پرداخته مى‏شود. بخش پایانى این تحقی...

مناقشه درون‌گرایی و برون‌گرایی در عمل معرفت‌شناسی معاصر را به بن‌بست کشانده است. به همین دلیل، کوشش‌هایی برای جمع آن دو به قصد خروج از بن‌بست ایجادشده صورت گرفته است. دو مورد از این کوشش‌ها بسیار مهم است: یکی کوششی است که ویلیام آلستون از طریق جمع میان مؤلفۀ مبنا و مؤلفۀ مؤدی به صدق‌بودن انجام داده و دیگری کوششی است که در قالب معرفت‌شناسی فضیلت از سوی دو معرفت‌شناس مشهور، یعنی ارنست سوزا و لیند...

اندیشه یوهان گوتفرید فون هردر دامنه وسیعی دارد و برای سیر در اندیشه‌های وی باید به مباحثی مانند انسانیت، تاریخ و فلسفه تاریخ، انسان‌شناسی، فرهنگ و فلسفه فرهنگ آن‌گونه که او طرح کرده است پرداخت. با توجه به شرایط عالم معاصر و اهمیت یافتن پرسش‌هایی چون سرشت فرهنگ، نسبت میان فرهنگ‌ها و آینده فرهنگ، بازخوانی آثار هردر به‌خصوص اندیشه‌های وی درباره فرهنگ لازم به نظر می‌رسد. حداقل فایده بازخوانی اندیشه...

«بصیرت»، درلغت به معنای عقیده قلبی، شناخت، زیرکی می باشد و در اصطلاح، عبارت است از قوه ای در قلب انسان که به نور قدسی منوّر بوده و آدمی با کمک آن، حقایق امور و اشیاء را درک می کند. هوشمندی و پرهیز از غفلت، بردباری و استقامت،تسلیم بودن در برابر اراده و مشیت الهی،تبعیت از تعالیم و فرامین انبیا وصالحین و پذیرش اعتقادات صحیح، بدون هیچ گونه مقاومت و لجاجت جاهلانه،ویژگیهای عمده اهل بصیرت اند.مطابق آیا...

بحث عالم صغیر و عالم کبیر یکی از مباحث مهم در ادیان به خصوص دین اسلام می باشد. در این رساله کوشیده ایم پس از ارائه گزارشی کوتاه از پیشینه تاریخی این موضوع، بر پایه دیدگاه ممتاز شیخ عزیزالدین نسفی در باب عالم صغیر و عالم کبیر و بررسی تناسبات بین این دو، عوالم مختلف (ماسوی الله) و انسان کامل را در نظام عرفانی – فلسفی او بررسی نماییم. پس از بیان کلیات به بررسی آثار و شخصیت شناسی نسفی و تفحص در ف...

«تطابق عوالم» یکی از نظریات حکمت متعالیه است .ملاصدرا این اصل را در آثار خود با مبانی و قواعد شاخص حکمت متعالیه اثبات کرده و سپس بسیاری از قواعد و احکام فلسفی و معارف دینی و برخی آموزه های عرفانی را بر اساس این اصل، برهانی نموده است. ملاصدرا از چهار عالم وجودی نام می برد : عالم اله، عالم عقل، عالم مثال و عالم ماده. تطابق به معنای نوعی این همانی و عینیت در عین غیریت است. تطابق عوالم که بیانگر چگ...

موضوع متناهی یا نامتناهی بودن عالم طبیعت از دیرباز علاقه همگان (اعم از دانشمندان، فیلسوفان، و حتی عموم مردم) را برانگیخته و گرچه، به خصوص در فلسفه، به تفصیل به آن پرداخته شده، اما همان گونه که در این مقاله خواهیم دید پرداختن به این موضوع با توجه به نگاه های عمیق تر ریاضی و هندسی که اکنون می شناسیم و بر اساس شناخت فیزیکی (نجومی و کیهان شناسی) وسیع تری که به شکل جدید در دسترس قرار دارد، لازم به ن...

پیران طریقت‌ و سخنوران حقیقت‌جو ذکرِ «لااله الاالله» را از لوازم، بل از پایه‌های سیر و سلوک و وصول به عالم یقین قرار داده و غفلت از آن را از موانع وصال برشمرده‌اند. یادِ آگاهانه­ی محبوب، موجب می‌شود تا رونده­ی راه حق، عهد و پیمان بندگی خود را با خالق و حبیب خویش تجدید کرده، شهد ذوق روزگار وصل را در کام جانش تازه بدارد. صدّیقان راستین همواره برآن سرند تا افضل اذکار را بر دل و جان جاری سازند، و آن ع...