استلحاق زیاد بن عبید به ابوسفیان در تاریخ اسلام مشهور است. شهرت این موضوعشاید بیش از آن که معلول عدم مشروعیت آن باشد، به سبب شهرت شخص زیاد بهعنوان یکی از چهار داهی عرب و یکی از سه شخصیت مؤثر در تحکیم پایه هایحکومت اموی با کمک معاویه است. آرزوی دست یابی زیاد به خلافت - که البتهمحقق نگشت- تنها در گرو پذیرش استلحاق و پیوند نسبی با معاویه بو د . وی بارسمیت یافتن استلحاق به ابوسفیا ن ، خود را برادر ...

صدور حکم عزل معاویه از استانداری شام، یکی از عمده ترین اقدامات امام علی در عرصه اصلاحات سیاسی بود که پیامدهای ناخواسته ای را به همراه آورد. معاویه که شام را اقطاع و تیول خود می دانست، نه تنها به رأی امام تمکین نکرد،که از بیعت با آن حضرت نیز خودداری ورزید. تمرد او در برابر خلیفه مسلمین، روابط میان شام و عراق را تیره کرد. در چنین شرایطی، معاویه با اتخاذ کدام راهبرد توانست در برابر امام مقاومت کند...

آفرینش الهی دلیل حضور ما در جهان است. اما آیا براستی می­دانیم از کجا آمده­ایم؟ و زبهر چه آمده­ایم؟ یا انجام کار چیست؟ دغدغه این چرایی­ها در ذهن و زبان بسیاری موج می­زند و پاسخ آنان حکایت از تلاشی است که برای تخفیف دلنگرانی­های بشری داشته­اند. عرفان ایرانی اسلامی در مواجهه با این سؤال مهم از منظر ویژه­ای آن را مورد بررسی قرار داده است. آفرینش و داستان آدم و حوا در آثار بسیاری از عرفای نامدار س...

استلحاق زیاد بن عبید به ابوسفیان در تاریخ اسلام مشهور است. شهرت این موضوعشاید بیش از آن که معلول عدم مشروعیت آن باشد، به سبب شهرت شخص زیاد بهعنوان یکی از چهار داهی عرب و یکی از سه شخصیت مؤثر در تحکیم پایه هایحکومت اموی با کمک معاویه است. آرزوی دست یابی زیاد به خلافت - که البتهمحقق نگشت- تنها در گرو پذیرش استلحاق و پیوند نسبی با معاویه بو د . وی بارسمیت یافتن استلحاق به ابوسفیا ن ، خود را برادر ...

نحوه نگرش صاحبان فکر و اندیشه به شخصیتهای تاریخی، به نوعی نشان دهنده چارچوب تفکر و دستگاه فکری و در واقع بیانگر جنهان بینی و هستی شناسی آنان است. در این مقاله نویسنده، به مقایسه "دیدگاه مو لوی درباره معاویه " با معارف قرآنی و روائی ثبت شده در منابع معتبر و نقد دیدگاه شاعر منظومه بزرگ تصوف در این زمینه می پردازد. البته تفصیل این بحث همراه با مباحث تاریخی بسیار در طرح پژوهشی نگارنده ذیل عنوان "سی...

پیش­زمینة دینی حضور ابلیس در داستان آفرینش و عصیانِ او زیرساختی است که تصویرساز گناه، شرارت و لعنت ابدی در اذهان است. اما گاهی نویسندگان با برهم زدن دلالت­های مألوف و با آشنایی‌زدایی از نام­هایی چون ابلیس، به بازآفرینی اسطوره­های دینی در قالبی نو و مفهومی گاه در تقابل با درون‌مایة نخستین آن می­پردازند که چندان با باور عمومی سازگار نیست. پژوهش حاضر، با تکیه بر این بعدِ ادبیات در آشنایی‌زدایی از مف...

دیدگاه صوفیه نسبت به ‌ابلیس، یکی  از بحث‌انگیزترین و در عین حال جذاب‌ترین مقولاتی است که در امهات متون آنان انعکاس یافته‌ است. از یک طرف با آرایی کاملاً متشرّعانه مواجهیم که در ردّ شیطان و لعن او از درگاه  الاهی، بی‌هیچ شک و شبهه‌ای سخن رانده‌اند و از دیگر سو برخی از نام‌داران عالم تصوّف در دفاع از ابلیس و یا حداقل اعتذار او از عدم سجود بر آدم(ع) ، با تأویلات خود نهایت سعیشان را بکار گرفته‌اند و حتّ...

بر اساس آیات و روایات ابلیس موجودی است از آفریده های پروردگار که قبل از اینکه انسانی به وجود آید به دلیل عبادت های طولانی با ملائکه می زیسته وهیچ امتیازی از آنان نداشته است.او از نوع جن واز جنس آتش آفریده شده بود ؛ولی پس از اینکه آدم (ع) پا به عرصه وجود گذاشت به دلیل کبر ونفاق درونی از امتثال امر الهی خودداری کرده واز صفوف ملائکه طرد و تا روز معینی برای تحقق یافتن اهداف معینی که اقتضای زندگی دن...

نویسندگان و شاعران عارف‌مسلک در مواجهه با قرآن و حدیث، نگاهی تأویلی داشته‌‌اند؛ برای نمونه، از نگاه عطار، آدم با بندگی خود مایۀ زینت هستی می‌شود و ابلیس مظهر قهر الهی. ازاین‌رو، یکی از موضوعات برجسته در آثار او تأویل‌هایی است که در خصوص «آفرینش آدم و هبوط او از بهشت» و «تمرد ابلیس و سقوطش از مقامی ارجمند» ارائه کرده است. در این پژوهش بر آن هستیم که بر پایۀ نظریۀ هرمنوتیک (hermeneutic) و با روش ...

چکیده: در سال سی و پنج هجری پس از بروز اعتراض های مردمی علیه عثمان، معاویه تلاش خود را برای بهره برداری هر چه بیشتر از این اوضاع نمود. سرانجام پس ازکشته شدن عثمان، زمینه و فرصت مناسب برای طرح خواسته های معاویه فراهم آمد. معاویه با بهره گیری از مظلوم کشته شدن عثمان و ادعای خون خواهی وی که در ابتدا توسط اصحاب جمل مطرح شد و نیز طرح وجود رابطه خویشاوندی خود با عثمان، تبلیغات گسترده ای را در این ز...