اسانید روایات تفسیر عیاشی، از تفاسیر مأثور اولیة شیعه، به دست یکی از ناسخان حذف و در نتیجه، امکان نقد اسانید روایات این کتاب از پژوهندگان سلب است. برخی از تفسیرپژوهان بر این باورند که اسانید شمار بسیاری از روایات این تفسیر را در شواهد التنزیل حاکم حسکانی می توان یافت. این پژوهش که با مقایسة مندرجات این دو اثر سامان یافته، نشان داده است که این نظر از دقت و قوت علمی لازم برخوردار نیست.

فخر رازی نفوس انسانی را هم به لحاظ جوهر و هم از جهت سیر الی الله و پای‌بندی عملی و نظری به آموزه‌های دینی همچون هرمی می‌داند که «شخص کامل» در رأس آن قرار دارد. او کمال انسان‌ها را مرهون دو دسته امور تکوینی و تشریعی، و شرط رسیدن به آن را استعداد ذاتی نفس می‌داند. انسان کامل در الگوی فخر رازی، تجلّی‌گاه انوار کبریایی، واقف به اسرار آفرینش عوالم امر و خلق، پیوسته به انوار عالم قدسی و ارواح مجرد است...

ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی از مفسران معزلی سده چهارم هجری است . برجسته ترین اثر وی تفسیر جامع التأویل لمحکم التنزیل که بر اساس مذهب اعتزال و با گرایشهای عقلانی تدوین شده بوده ، اکنون در دست نیست . در این مقاله پس از شرحی مختصر از زندگانی این مفسر گمنام به بیان آراء کلامی ، شیوه واژه شناسی ، و نظریه او پیرامون آیات ناسخ و تناسب آیات ، بر اساس آنچه دیگر مفسران از او نقل کرده اند ، پرداخته و نیز ...

چکیده این پژوهش با موضوع بررسی سند و روایات موجود در تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب، به هدف آشنایی هرچه بیش‎تر با این تفسیر گران‎قدر به عنوان یکی از مهم‎ترین تفاسیر اثری قرن دوازدهم، و نیز بررسی روایات تفسیری و اعتبارسنجی سند و محتوای آن‎ها در محدوده سوره حجرات می‎باشد. منابع مورد استفاده در این پژوهش، عمدتا در دو دسته منابع اصلی رجالی شیعه و منابع روایی و تفسیری، جای می‎گیرند. بررسی اسناد و ...

از جمله مباحثی که در عصر کنونی مورد توجه پژوهشگران حوزه های قرآنی قرار گرفته است، روش شناسی تفسیر قرآن کریم می باشد. این اهمیت و توجه به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر از آن جهت می باشد که باعث دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن کریم می شود. همچنین زمینه را برای طبقه بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش شناسی فراهم و الزامات روش شناسی تفاسیر را بیشتر روشن می کند. یکی از تفاسیر قابل توجه و مهم در قرن هشتم...

ابن سینا، نظام فلسفی خویش را بر اصل تمایز وجود و ماهیت مبتنی ساخته است، اما، برخی دیگر از فلاسفه و متفکرین در جهان اسلام شدیدا این سخن ابن سینا را مورد انتقاد قرار داده اند. از گذشته عقیده بسیاری از صاحب نظران بر این بوده، و هنوز هم عقیده بسیاری بر این است، که، گروهی از این منتقدان، از جمله سهروردی و ابن رشد، در فهم منظور ابن سینا از این تمایز دچار اشتباه شده اند. اما آیا واقعا این گونه است؟ پا...

این رساله نگاهی مبسوط به اجتماع و فرهنگ و مولفه های آن در دیوان اشعار کمال خجندی، شاه نعمت الله ولی، قاسم انوار و نور الدین عبد الرحمن جامی است. با بررسی این آثار می توان دریافت جامعه ی عصر تیموری در لا به لای این اشعار ترسیم شده است و با دقت و بررسی موشکافانه ی این آثار قابل بازیابی است. جامعه ای که در این آثار بازتاب دارد جامعه ای است که در آغاز با جنگ و خونریزی همراه است. بعدها شاهان تیموری ...

مروری بر تعاریف نویسندگان فرنگی و ایرانی دربارۀ طرح (پی‌رنگ)، نشان از اهمیت انکارناپذیر آن در بررسی و تحلیل کیفیت «پرداخت داستانی» انواع روایت (از قصه‌های کهن تا روایات مدرن و پسامدرن دارد. از این منظر، این مقاله می‌کوشد قصۀ «شیر و گاو» را در سه روایت از کتاب‌های کلیله و دمنۀ بهرام‌شاهی، داستان‌های بیدپای و انوار سهیلی بررسی کند و با بیان چارچوب کلی سه روایت مورد بررس...

در این رساله نور در حکمت سهروردی و قرآن مورد بررسی قرار می گیرد. قرآن به عنوان کتاب آسمانی، همواره مورد توجّه و الهام بخش متفکّران مسلمان بوده است. در قرآن، آیات متعددی اشاره به نور کرده اند. نور در این آیات علاوه بر نور پروردگار، شامل مراتب نوری در انسان و کتب آسمانی و حتّی نور محسوس، که اعلی درجه ی آن نور خورشید است، می شود. نور ایمان، نور علم و معرفت، نور طاعت و بندگی و نور ذکر خدا، از جمله نور...

تأویل یکی از مفاهیم بنیادین دینی است و فهم درست آن دانشی ویژه می­طلبد. این نوشته بر آن است تا با استفاده از حدیث «أنت تقاتل علی التأویل کما قاتلت علی التنزیل» ضمن تبیین حدیث و مسائل آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، و با استناد به خود احادیث و دیدگاه­های شارحان حدیث، به تبیین یکی از ابعاد تأویل بپردازد. این خبر که در منابع زیاد حدیثی شیعه و سنّی آمده، در بر دارندۀ یکی از فضائل امام علی است و ...