آیه شریفه ﴿... أخرَجنا لَهُم دابةً مِن الأرض تُکَلِّمُهُم اَنَّ الناسَ کانُوا بآیاتِنا لایُوقِنونَ﴾(نمل/82) بسیار پرسش برانگیز، و از جمله آیاتی است که معرکه آرای مفسران است. نوشتار حاضر بر آن است که تبیین نماید این آیه حاکی از وقوع چه رخدادی است، و آیا غرض از آن انذار و دعوت است و یا گواهی و شهادت در دادگاه عدل الهی؛ و منظور از «دابة» انسان است یا غیر انسان، و تکلم او چگونه تکلمی است و مخاطبان او چه کسانی هستند. د...

قرآن کتابی است سراپا بشارت و انذار که حاوی خطابات و اشارات عالی قدر عرفانی است . از جمله آیه 281 سوره بقره: « و اتقّو یوماً ترجعون فیه الی الله ثمّ توفی کل نفس ما کسبت وهم لا یظلمون » که طبق اقوال و استناد مفسران بسیاری، آخرین آی های است که بر پیامبر نازل گشته است. این نوشتار با روشی اسنادی- توصیفی به بررسی چند واژ ه کلیدی این آیه پرداخته و ارتباط تقوا با مقامات، احوال و معانی عرفانی را بیان می کن...

زبان قرآن، زبان آموزش تربیت‌مدار با نگاه تربیت عملی است. هدف نزول قرآن تربیت و تحول فرهنگی همه جانبه است. تربیت، دارای ابعاد، اصول، فروع، عوامل و لوازمی است. در تربیت قرآنی فقط به جنبه شکوفایی فرد و جامعه توجه نشده، بلکه برای به بار نشستن انسان و کمال یافتن او، به چالش‌های پیش‌رو، آفت‌ها و آسیب‌ها و روش‌های تربیت و آماده‌سازی رهبر جامعه و مبلغان نیز عنایت تمام شده است؛ زیرا امر تربیت با همه این...

این نوشتار به روش تاریخی و با تأکید بر نگاه جامعه شناسانه به تاریخ، در چارچوب نظری دو گفتمان هویت ایرانی و روابط نخبگان با حوزۀ قدرت سیاسی، تلاش می کند به تبیین و مقایسۀ جایگاه و کارکرد دولت مردان و نخبگان سیاسی و ایلی عشیره ای کُرد در دو دورۀ صفویه و قاجار بپردازد. از مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که در مجموعِ دو دوره، از نظر قومی و مذهبی، مانعی جدی بر سر راه ارتقای دولت مردان و نخبگان کُرد...

در این مقاله پس از بیان موضوع و مباحث نظری مربوط به سرمایه اجتماعی،در بحث روش شناسی به روش تحقیق و تکنیک و ابزار تحقیق،دو نوع جامعه آماری و چگونگی تعیین حجم نمونه اشاره شده،و سپس به بررسی ویژگیهای منطقه تحقیق از بعد جمعیت شناختی،توسعه یافتگی،وضعیت فرهنگی و قومیتی و تاثیر آن در سطح بیت و بین بیوتات مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج تحقیق نشان داده که حسن اعتماد در میان اعضای بیت،هنجارهای معامله متق...

آغاز سدۀ 14ق/20م دورانی سخت برای ایران و به ویژه کردستان محسوب می شود. بحران شورش های عشایری پس از انقلاب مشروطه، عوامل بازدارندة محلی و پیامدهای وخیم جنگ جهانی اول در کردستان، سبب شد که در آنجا شرایط ویژه ای ایجاد شود که متفاوت از سایر نقاط ایران بود. عوامل یاد شده مانع از مشارکت فعال زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعیِ کردستان شد. البته به دلیل کمبود تجربه های سیاسی و اجتماعی، مشارکت زنان در این...

موضوع مورد بحث در سه بخش ((آشنایی با رسوم و عادات عشایر عرب خوزستان))، ((انواع رسوم جرا زا و عقوبتهای متداول و نسبت آن با قانون)) و ((رسم فصل خصومت و نسبت آن با قانون)) بررسی می شود. جامعه عرب خوزستان بلحاظ ساختاری یک خرده اجتماع عرف گرا است که افراد آن جامعه ملزم به رعایت کلیه آداب و رسوم متداول در آن می باشند و سرپیچی از این آداب ورسوم موجب انزوا و طرد آنان از آن عشیره می گردد.با وجود تعارض ص...

زناشویی بین عموزادگان یکی از شایعترین اشکال ازدواج های خویشاوندی (همخون) در ایران است که از دیرباز در بین عوام و حتی خواص متداول بوده و در فرهنگ عامه این سرزمین انعکاسی وسیع یافته است. این سنت در مناطق روستایی ایران رواج بیشتری دارد و در بین عشایر از بیشترین اعتبار و استحکام برخوردار است. اهمیت و منزلت این سنت نزد بعضی از جوامع عشیره ای ایران – مثلاً عشایر عرب خوزستان - به درجه ای است که برای حف...

یکی از مفاهیم اساسی در اسلام و قرآن نظریه امت است. این مفهوم بر آمده از اندیشه سیاسی اسلام در بر گیرنده مفاهیمی چون قوم، قبیله، عشیره، گروه های نژادی و نیز ملت با عناصر قوام بخش ارزش های آسمانی مذهب تحت رهبری پیامبر و سپس جانشینان آن اطلاق می شود. نظریه امت در اندیشه جغرافیای سیاسی اسلام ابتدا منحصر به جامعه مسلمانان نبود و غیر مسلمانان را نیز شامل می شده و بر خاسته از ایدئولوژی اسلامی با ملی گ...

فرهنگ سیاسی ایرانیان ماقبل مشروطه فرهنگ سیاسی محدود بود و مردم هیچ گونه آگاهی از نظام سیاسی نداشتند و نظام سیاسی دارای ماهیت استبدادی که فرهنگ سیاسی عشیره ای و بسته در آن حاکم بوده ولی در اثر پیروزی نهضت مشروطه فرهنگ سیاسی ایرانیان در برخی از شاخص های آن ازجمله نوع نگاه مردم به حکومت و پایه های مشروعیت آن و حق مشارکت مردم در نظام سیاسی و نظارت مردم بر عملکرد مسئولان و پاسخگویی آنان در برابر مرد...