تعد الاستعارة المکنیّة من المسائل الخلافیّة فی علم البیان وتحدث عنها البلاغیّون بالتفصیل؛ فهناک - على أقلّ تقدیر- أربعة مذاهب: مذهب السلف ومذهب الخطیب القزوینی ومذهب السکاکی ونظریة عصام‌الدین الإسفرایینی. أمّا مذهب السکاکی فالتفت إلیه کثیر من الشراح وأصحاب الحواشی، فسعوا فی التّأویل ورفع التناقض عن أقوال السکاکی بالطرق المختلفة. والعلّامة البالکی درس الاستعارة المکنیة وأوّلها بحیث خرج - إلى حدٍّ ما- من ا...

مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة کتابی است با مضمون اخلاقی و عرفانی و منسوب به امام‌ صادق (ع) که در برهه‌های مختلف تاریخی موردتوجه عرفا و صوفیان بوده است و برخی صوفیان شروحی بر آن نگاشته‌اند. سبک نگارش کتاب نیز ازجهت چینش باب‌ها و محتوا بسیار شبیه به آثار صوفیانه است. درستی انتساب این کتاب به امام‌ صادق (ع) همواره میان دانشمندان چالش‌برانگیز بوده است. بررسی بهانه‌ها و دستاویزهای مخالفان و موافقان ...

غالباً ما کانت رحلات الشرقیّین إلى أوروبا فی القرنین الماضیین بهدف التعرّف على آخر التقنیات الصناعیة التی توصّل إلیها الغربیّون، ومعرفة ما إن کان بالمقدور جلب شیء منها إلى الشرق أملاً فی کسب التطوّر المنشود. ومن خلال نظرة خاطفة إلى ما دوّن فی کتابات الرحّالین، نجد أنّ الغالبیة العظمى منهم قد انبهروا بالتطوّر الذی أحرزه العالم الغربیّ، ورغم أنّ هذه المقارنات لم تکن لتخلو من الحقیقة إلّا أنّها جاءت مغالیة مفرطة...

کتاب دلائل الإعجاز فی علم المعانی از جرجانی امامِ بلاغت است. ظاهراً در این کتاب باید مسائل مربوط به فنّ معانی بحث شود، ‌ولی چنین نیست بَلْ در این کتاب از: کنایه، استعاره،‌ تمثیل، تشبیه و مجاز هم بحث شده؛ همان طوری که در کتاب دیگر عبدالقاهر به نام «اسرار البلاغة فی علم البیان» از مباحث‌ِ مربوطِ به علمِ معانی مانند: تقدیم،‌تأخیر، حذف، فصل، وصل، التفات، ایجاز و اِطناب هم سخن گفته شده است. یا مثلاً در کتاب ...

پژوهش حاضر تلاشی برای ارزیابی آثار داستانی آمنه صدر با هدف تحلیل دیدگاه‌های او در مبارزه با واپس‌گرایی زنان مسلمان و همچنین تجددگرایی لجام‌گسیختة آنان در عراق و سایر کشورهای اسلامی است. به همین دلیل، آثار داستانی صدر را باید در زمرة ادبیات هوشیاری اسلامی به شمار آورد و آن-را برخاسته از یک نیاز اجتماعی در عراق معاصر دانست؛ زیرا نویسنده از نگارش این داستان‌ها به دنبال تصحیح معنا و مفهوم ارزش‌ها و...

إنّ معرفة الآخر قد وفرّت الأرضیة لنشوء علم جدید یُطلق علیه اسم علم الصورة أو الصورولوجیا. هذا العلم یعتبر فرعاً من فروع الأدب المقارن ویدرس صورة الأجنبی فی النصوص الأدبیة. إنّ صورة الأجنبی تتکوّن عن طریق تعرّف الأدیب المسمّی بالأنا علی الأجنبی المسمّی بالآخر، وتجری دراستها وفقاً للمبادئ التی وضعها الصورولوجیون؛ أهمها هی: حالات قراءة الآخر والأسباب المؤثّرة فی تکوین الصورة، وبما أنّ دراسات الصورولوجیا تؤدّی ...

عرفان و تصوّف از لحاظ تنوع آبشخورهای فکری، ذوقی و معنوی بسیار غنی است. در بطن عرفان و تصوّف، از علوم مختلف و همچنین فرهنگ¬ها و زبان¬های دیگر نشانه¬ها و تأثیرات زیادی دیده می¬شود. یکی از این علوم که با رگ و ریشه¬های عرفان و تصوّف پیوند خورده است، علم کلام اسلامی است. اندیشه¬های کلامی در داخل متون عرفانی گاه یکسان و گاه متفاوت وارد شده¬اند. صوفیّه اندیشه¬های کلامی را با زبانی هنری و عرفانی بیان داشته...