تحولات سیاسی ایران، پس از جنگ جهانی اول شرایطی را رقم زد که ایجاد تمرکز سیاسی را به مهم ترین ضرورت جامعۀ ایران تبدیل کرد. تحقق این امر نیازمند ایجاد نهادها و فراهم کردن ابزارهایی چون ارتش، نظام های اداری و آموزشی جدید و شبکۀ حمل و نقل بود. انجام چنین کارهایی نیاز به صرف هزینه های زیاد داشت. به همین دلیل حکومت ناچار بود برای تأمین هزینه ها، منابع اقتصادی کشور را در اختیار بگیرد و به سیاست گذاری ...

 رخدادهای تروریستی 11 سپتامبر 2001، امنیت ایالات ­متحده در نظام بین ­الملل را با چالش جدی رو­به ­­رو ساخت و آمریکا را وارد جنگ­های پرهزینه و طولانی­ در افغانستان و عراق کرد. سپس بحران­ های مالی جهانی 2008، به رکود بی­سابقه در آن کشور منجر شد. اقتصاد بحران­ زده­ آمریکا در وضعیت آسیب­ پذیرتری نسبت به گذشته قرار گرفت. از سوی دیگر جایگاه چین در اقتصاد جهانی در این سال­ ها ارتقا و نفوذ فرامنطقه ­ای ...

انرژی به عنوان پاشنه آشیل بسیاری از روندهای جهانی بوده و نفت نقش خون تمدن و صنعت در قلب اقتصاد جهانی را دارد. برای سیاست‌گذاری بر این ماده استراتژیک، اوپک به عنوان یک سازمان بین‌المللی تخصصی فرامنطقه‌ای، توسط پنج عضو موسس ایران، عراق، عربستان سعودی، کویت و ونزوئلا در کنفرانس 10 تا 14سپتامبر سال 1960 در بغداد تشکیل شد. این سازمان تنها با داشتن کمتر از 5 درصد جمعیت جهان و دارا بودن 89/81 درصد از ...

یکی از متغیرهایی که موقعیت کشورها را مورد چالش قرار داده و دولت ها را ملزم به ملحوظ نگه داشتن مولفه ی ساختار نظام بین الملل در تصمیم گیری سیاست خارجی می نماید، وضعیتی است که" ساختارنوین اقتصاد سیاسی بین الملل"1 برای آن ها ایجاد نموده است. در همین ارتباط، اندیشمندان حوزه ی اقتصاد سیاسی و معرفت روابط بین الملل با استناد به روندهای جاری در نظام بین الملل، قرن بیست ویکم را قرن " ژئواکونومیک"2 نامید...

مفهوم قدرت همواره در کانون مطالعات مربوط به مباحث سیاست جهان جای داشته است. این در حالی می‌باشد که این  مفهوم در برهه‌های زمانی مختلف از جنبه‌های متفاوتی تغییر یافته و مورد بررسی قرار گرفته است. به‌طوری‌که طی سه دهه‌ی اخیر، شاهد تحولات گسترده‌ای در قدرت از نظر ماهیت، آرایش، روابط و ساختار بوده‌ایم. هدف عمده این نوشتار، واکاوی و تشریح دگرگونی‌های صورت گرفته در ساختار قدرت در نظام اقتصاد سیاسی جه...

دولت های صادر کننده نفت از دهه 1340 با افزایش ناگهانی و تصاعدی درآمدهای نفتی، وپیشی گرفتن آن نسبت به درآمدهای سایر بخشهای اقتصاد رسما به دولتهای رانتیر (متکی به درآمدهای نفتی) تبدیل شدند. این وضعیت تا امروز وآینده قابل پیش بینی نیز همچنان ادامه دارد.پدیده فوق باعث تحول ساختارها ،تورم و گستردگی کارکردی دولت و در عین حال شگل گیری نوع منحصر به فرد رابطه حکومت با جامعه مدنی و جهان خارج شده است.بر ا...

بنیادهای سیاسی-اقتصادی در هنگامه‌ای که انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست، دارای چند شاخص مهم و جهانی بوده است که از آن میان می‌توان به «تولید انبوه»، «تجارت» و «ثروت» اشاره کرد. در این مقطع از تاریخ، ساختار سیاسی حاکم بر جهان میان دو نیروی سرمایه‌داری و کمونیسم در رقابت بود و به همین دلیل، بنیادها و ضروریات اقتصادی در سطح جهان نیز تحت تأثیر این دو نیروی سیاسی متعارض، سازمان می‌یافت. پژوهش حاضر،...

این مقاله با هدف تبیین لایه های اقتصادی ‘ فرهنگی ‘ تبادل اطلاعات ومدیریت سیاسی جهان در بحث جهانی شدن نوشته شده است. لایه اقتصادی جهانی شدن به عنوان لایه رویی این فرایند در دوصورت نظام های فضا منطقه ای جدید وشرکت های جهانی بررسی شده و در هر دو شکل به کم رنگ شدن تأثیر حد و مرزهای جغرافیایی بر فرایندهای اقتصادی و آفرینش اقتصاد بی وزن پرداخته است . لایه فرهنگی با دو آینده نگری اضمحلال هویت های ملی...

در دورۀ رضاشاه برنامۀ صنعتی­سازی ایران عمدتاً در صنایع مصرفی کشاورزی متمرکز گردید. تاکنون برخی پژوهش­ها دربارۀ برنامه­های اقتصادی این دوره با نگاهی محدود و بدون مبنای نظری انجام گرفته است. در این پژوهش با نگاهی متفاوت و با رویکرد به نظریه اقتصاد جهانی، تأثیر تحولات سیاسی- اقتصادی هسته نظام سرمایه­داری در صنعتی­­سازی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه، ابتدا اولویت توسعۀ صنعتی یا کشاورزی م...

جابه¬جایی و انتقال فزاینده¬ی مردم، کالاها، سرمایه و اطلاعات، دنیا را جهانی کرده است. جهانی¬شدن فرآیند رو به گسترشی است که همه¬ی عرصه¬های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهرهای جهان را در بر گرفته است؛ هر کدام از این ابعاد در فرآیند توسعه¬ی شهری مهم¬اند، اما بعد اقتصادی بسیار مهم-تر و اساسی¬تر است. به نظر می¬رسد در فرآیند جهانی¬شدن مهم¬ترین و پیشتازترین بخش، اقتصاد بوده است؛ این مسئله از آنجا ن...