چکیده   هدف این مقاله بررسی تأثیر قرآن بر اشعار شاعر شهیر کرد تبار، غلام‌‌رضا‌‌خان ارکوازی است. دیوان اشعار غلام رضاخان در میان مردم ایلام و استان‌های کرد زبان هم‌جوار، مشهور است. یکی از دلایل شهرت این شاعر تربیت صحیح خانوادگی و پرورش وی در یک محیط دینی و فراگیری آموزه های قرآن و تأثیر آن بر فکر و اندیشه‌ی وی بوده است. چون این مقاله در صدد بیان تأثیر قرآن بر اندیشه‌ی شاعر و تبیین محیطی است ک...

ساقی نامه­ها، یکی از انواع ادبی مؤثر در ادبیات فارسی است که گفته می شود شکل تحول یافته­ی خمریات ادب عربی است و در سیر تحولی خود با صبغه­ای فلسفی، اخلاقی، عرفانی و انتقادی توسط شاعران ساقی نامه سرای فارسی عرضه شده است. این نوع ادبی از جهت ساختار و محتوا دارای ویژگی­هایی است که کمابیش در اغلب آن ها تکرار می شود. از جمله­ی این خصوصیات اشتمال بر بن­مایه­های اصیل متون عرفانی و کاربرد واژگان اهل تصوف...

به رغم آن که در این مقـاله سخـن از فیلسوفی مفسّر است، امـا روش تفسیـری صدرالمتأهلین، جامع است و او از روش های عقلی، نقلی و شهودی در تفسیر خود سود برده است. در ناحیه گرایش های تفسیری نیز، هر چند گرایش غالب در تفسیر او، گرایش فلسفی – عرفانی است؛ اما گرایش حکمی نام شایسته این گرایش غالب است، زیرا به همان میزان که فلسفه او متعالی و بالمآل حکمی و متفاوت از سایر فلسفه های رایج است، تفسیر او نیز، تفسیر...

دانشمند برجستة ایرانی، فیض کاشانی که از نوابغ علمی عصر خویش به شمار می رفت، نه تنها در علوم عقلی و نقلی از تبحّر و تضلّعی خاص برخوردار بود، بلکه در حوزة ادب وعرفان دستی توانا داشت و به موازات آثار علمی گرانقدرش، دیوان شعری از خود به یادگار نهاد که مضامین بکر حکمی، عرفانی و توحیدیِ مبتنی بر دو اصل متین قرآن و حدیثبه وفور در آن یافت م یشود. هدف از نگارش و تدوین این مقاله، بررسی میزان تأثیر امثال قرآ...

در ادبیات کلاسیک فارسی از سنایی به عنوان یکی از نخستین حلقه های نوآوری و گسترش درونمایه شعری در جهات مختلف مدحی، عرفانی و خصوصاً تعلیمی و حکمی نام می برند. او در پرتو بینش عرفانی و اخلاقی، نگرشی نو به مضامین و عناصر مختلف شعر- اعم از غنایی، حماسی و غیره- داشته است. در این جستار برآنیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که سنایی چگونه عناصر حماسی و اساطیری شاهنامه را در حدیقه الحقیقه و دیوانش به کار گرفته ...

نماد یا رمز عبارت از کاربرد کلمه و کلام به جای همانندهای آن که هم معنای حقیقی خود را به همراه دارد و هم به قرینه­ی باورهای شاعر و دلالت­های عقلی دارای معنای مجازی است. رمزها در کلمه و کلام در داستان­ها با زیبایی و سنجیدگی خاصی به کار رفته­اند. نخستین کسی که به رمزهای موجود در خلوت های دل شاعر اشاره می کند نظامی است. او از نماد آب در مخزن الاسرار در طرح معانی ژرف عرفانی و حکمی بهره­های فراوانی ب...

چکیده: یکی از ارکان تشکیل دهنده جرم، عنصر معنوی است و از اجزاء مهم عنصر معنوی، علم مرتکب به وصف مجرمانه رفتارش است. اما این جزء مهم در گذر زمان، در قالب اصل مفروض بودن علم به حکم، خلاصه و از واقعیت خود تهی گشته و همین امر نیز باعث شده که ابعاد مختلف آن کمتر مورد توجه قرار گیرد. جهل به حکم دارای گونه های مختلفی است که تأثیرگذاری آنها بر مسئولیت کیفری، به یک اندازه نیست. جهل حکمی مستقیم، جهل حکمی...

کلیم همدانی، شاعری خلاق، معتدل و پرسخن بود که اگرچه در همه ی انواع شعر طبع آزمایی کرده، اما شهرت اصلی وی در غزل سرایی است. اشعار کلیم، صرف نظر از ویژگی های مشترک سبک هندی، به دلیل نیروی آفرینندگی شعری، تصرفات واژگانی، معنایی و گرایش های غنایی و حکمی، از مختصات زبانی، ادبی و فکری برخوردار است. هنر کلیم، در تصویرآفرینی، نازک خیالی و مضمون پردازی است. او از تمام امکانات بیانی، به صورت معتدل، ساده ...

از زمره حکمای نامدار قرن یازدهم هجری قمری، حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی است که علاوه بر علّو مقام فلسفی، از بزرگان اهل معنا و عرصة عرفان نیز به شمار آمده است. قطعة منظوم به جای مانده از او معروف به «قصیدة یائیه» حاوی مضامین بلندیست که چند شرح مفصّل و مختصر را به خود اختصاص داده است و علاوه بر آن افق جدیدی از ذوق و مشرب فکری سرایندة آن را به نمایش می‌گذارد. استاد و مدرّس حکمت مشاء عارف قلندر و شارح آث...

حوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده و از فردیترین عرصة خود سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه و حتی آثار غنایی تا برونیترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می گیرد. ادب تعلیمی، همچنان که از نام آن برمی آید، ادبیاتی است که در خدمت ارشاد و تعلیم باشد. هدف اصلی سراینده در این نوع از اشعار، ...