اشتقاق پسوندی مهمترین و متداولترین فرایند ساخت واژه در زبان فارسی محسوب می شود. تعداد زیادی از پسوندها به ستاکهای فعلی (حال یا گذشته) می پیوندند و از آنها اسم، صفت و یا قید می سازند. نکته جالب توجه اینکه افعال مرکب زبان فارسی نیز تحت تاثیر این فرایندهای اشتقاقی قرار می گیرند. در این رساله آن دسته از پسوندهای اشتقاقی که در ساخت واژه های مرکب از افعال مرکب فارسی دخیل اند، مورد بررسی قرار گرفته ان...

این پژوهش در قالب چهار فصل به بررسی ساختـار ونـدهای تصـریفی و اشتقاقی گلستان سعدی می پردازد. درفصل نخست به تشریح روش پژوهش، پیشینه و دلایل انتخاب سعدی و گلستان اشاره می شود و در فصل دوم به توصیف مفاهیم و تعاریف کلیدی و همچنین روش ها و موانع واژه سازی پرداخته می شود و با بیان اهمیت تکواژهای وابسته فهرستی از وندهای اشتقاقی و تصریفی زبان فارسی اعم از فعال، نیمه فعال و مرکب ارائه می شود. در فصل سوم...

نحوة تشکیل فعل مرکب فارسی تاکنون کمتر مورد توجه زبان شناسان قرار گرفته است. هدف این مقاله قرار دادن اجزای فعل مرکب در بافت هایی زبانی است که تصورشان به مثابة عامل انگیزش تشکیل فعل مرکب موجّه به نظر می رسد. به عقیدة نگارندگان، افعال مرکب را می توان به طور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل فرایند انضمام دانست. در اینجا مفهوم موسّعی از انضمام مدّ نظر است که آن را باxi نشان می دهیم و در آن x شامل مقولات اسم، ...

زبان اشاره فارسی مهمترین و اصلی¬ترین ابزار ارتباطی ناشنوایان در ایران به شمار می¬آید. این زبان نیز همانند فارسی کلامی دارای نظام ساختواژی خاص خود می¬باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تجزیه دوگانه و مقوله¬های ساختواژی تصریفی و اشتقاقی در زبان اشاره فارسی است. بدین منظور، مقوله¬های تمایز¬دهنده اشاره¬ها مورد بررسی قرار گرفته است و مقوله¬های تصریفی اسم، فعل، صفت و قید و همچنین ساختار اشتقاقی آنها ...

بررسی اسم در زبان دری موضوع پژوهش حاضر است . دری زبان گروهی از مردم یزد و کرمان است . این پژوهش نشان داده است که ساختمان هجا در دری عبارتست از (c)cv(c) و cv(c)(c) . همزه نیز در آغاز کلمه وجود دارد. مجموعه های دو همخوانی از قبیل zv، tr، xv و غیره در آغاز کلمه دیده می شود. واژه های ساده در این گویش دارای یک تا چهار سیلاب است . در واژه های دو سیلابی هجای cv در کنار هم دیده می شود. هجاهای cv و cvc ...

چکیده پسوند (- ه / - ـه = /e/) از پرکاربردترین وندهای فارسی است. نقشاختصاصی و زایای این وند، ساختن صفت مفعولی یا اسم مفعول از بن گذشتة فعل است، به این معنی که از پیوند (- ه) با بن گذشتة همة فعل­­­­­­­ها می‌توان صفت مفعولی یا اسم مفعول ساخت. اما وند (- ه)، افزون براین نقش، دارای نقش­های فرعی دیگری از جمله ساختن اسم مصدر و اسم ابزار از بن مضارع است که کمتر بدان­ها پرداخته شده است. از طرف دیگر اغل...

ردیف در شعر پارسی از دیرباز تا امروز همواره در خلق موسیقیِ بیرونی شعر، نقش‌آفرین بوده است. بسیاری از زیباترین غزل‌های سعدی، مولانا و حافظ غزل‌های مردّفند. از طریق بررسی ردیف‌های شعر شاعران، می‌توان دریافت که آنها کدام عناصر نحوی زبان را برای تکرار در ردیف، مورد تأکید قرار می‌داده‌اند. استاد شهریار در غزل‌های خود، گاهی اسم، گاهی حرف، گاهی ضمیر و گاه فعل یا صفت را به عنوان ردیف به کار برده است. این...

پایان نامه ی حاضر انضمام مفعول در زبان فارسی را بر اساس دستور نقش و ارجاع بررسی می کند. پدیده ی انضمام که مورد توجه بسیاری از زبان شناسان قرار دارد، یکی از فرآیندهای واژه سازی است که فعل مرکب می سازد. دستور نقش و ارجاع نظریه ای نقش گراست که افعال را با توجه به ویژگی های نحوی و معنایی به پنج طبقه ی ایستا، کنشی، لحظه ای، پایا و کنشی-پایا تقسیم می کند. افعال ایستا بیانگر کنش خاصی نیستند و تنها حال...

از آن‌جا که زبان فارسی جزء زبان‌های ترکیبی است، پیوستن واژه‌های زبان به یکدیگر یا افزودن انواع وندها به واژه، یکی از شیوه‌های معمول برای ترکیب‌سازی است. واژه‌سازی عمده‌ترین نشانه زایایی یک زبان و از مهم‌ترین شیوه‌های حفظ و تداوم آن شمرده می‌شود. خاقانی به عنوان شاعری آگاه به اسرار کیمیاگری زبان، برای بیان مفاهیم هنری و ذهنی خویش، از واژگان بسیط زبان سود جسته است تا ترکیباتی تازه بسازد، چنان‌که ...