چکیده اسطوره، با آدمی زاده شده، تغییر و تحول پیدا کرده و در پیکره داستان ها و حکایات و همراه با آثار هنری و ادبی تداوم یافته است. نمی­توان حضور اساطیر را در فرهنگ، ادبیات و هنر، از جمله هنرهای نمایشی –که از روزگار آیسخولوس، اوریپید و آریستوفانس تا سینمای روزگار ما با اسطوره پیوند استواری دارند- و نیز در گونه­ها و مکتب­های مختلف ادبی و هنری نادیده گرفت. رویکرد جدی به روایت­های اسطوره­ای، یکی از ...

در روایت‌های داستانی معاصر، اسطوره سازوکاری ایدئولوژیک گرفته است. اسطوره بنا به کیفیّت تبیینی خود، در پی توضیح و کشف حقایق ناشناخته و ابتدایی، به‌ویژه امر لایتناهی و مقدّس است. از این رو، به ناچار خاصیّتی متناقض و مبهم به خود می‌گیرد، امّا روایت بنا به داشتن پیرنگ، انسجام و کلّیّت‌، تلاشی برای ساختاربندی و پیکرسازی حوادث پراکنده است. پس وقتی اسطوره وارد روایت (به‌ویژه روایت‌های ایدئولوژیک) می‌شود، نا...

در فلسفه نئوکانتی ارنست کاسیرر تلاش برجسته ای را در دوران جدید، برای طراحی فلسفۀ اسطوره شناسیبهعنوان جزء مکمل فلسفۀ دین مییابیم. روشن ترین و جدیدترین تلقی او از اسطوره در جلد دوّم فلسفۀ صورنُمادین مطرح شده است . بر این اساس اسطوره همان صورت نُمادین است که یگانگی کلمه با هستی و داّل بامدلول را حفظ می کند. با این همه، اسطوره همچنان خود را در ساختار مهم در حال تکوینی تثبیت می کند وزیربنای دین را با اس...

اسطوره، یا از طریق صور خیال یا از طریق تصاویر کهن‌الگویی در اثر ادبی بروز می‌یابد. ابتدا، تعاریفی از اسطوره و تصویر کهن‌الگویی و رابطة میان آن دو ارایه می‌شود. سپس، در پرتو بررسی نمونه‌هایی از اشعار کهن و نو، نقش و جایگاه اسطوره در ساختار کلی شعر و در محور افقی و عمودی خیال تبیین می‌شود. آن‌گاه در بخش اصلی مقاله، تجلی اسطوره به واسطة تصاویر کهن‌الگویی بررسی و به این نیز پرداخته می‌شود که اسطوره...

«اسطوره زدایی» به معنی تاریخی کردن و حقیقی جلوه دادن عناصر، پدیده ها و شخصیّت های اسطوره ای است. عنوان اسطوره زدایی برای نخستین بار درباره تأویل متون دینی، به ویژه پیام مسیح مطرح شد. اسطوره زدایی را گاهی می توان در معنی دریافت باطن و مکنون نمادها دید و برخی اوقات اسطوره زدایی به معنی حذف داستان ها و حکایات اسطوره ای در متون دینی و غیردینی است و زمانی به معنی تاریخی جلوه دادن عناصر، پدیده ها و شخ...

واژه ی ترانه برگرفته از «تئورونه» ی اوستایی در ادوار گوناگون با نام هایی مختلف آمده که مفهوم آن در گذشته، بیش تر با تصنیف، سرود، رباعی و مهم تر از همه، دوبیتی پیوند خورده است. تا قبل از انقلاب مشروطه و جریان شعر معاصر، مضامین ترانه ها، عمدتاً عشق، هجران یار، لالایی، مرثیه، چیستان، سرگرمی و تصاویر آن نیز بیش تر برگرفته از طبیعت و غالباً از نوع تشبیه محسوس به محسوس بوده است که این امر نیز به خاستگا...

انقلاب مشروطه پدیده ای مهم در تاریخ تحولات ایران به شمار می رود. اهمیت این رخداد از آنجا مشخص می شود که بسیاری از محققین تاریخ ایران، مشروطه را سرآغاز عصر جدید تاریخ ایران می دانند. این اهمیت باعث شده است که پژوهشهای متعددی در قالب کتاب، مقاله، رساله و غیره با محور تاریخ مشروطه صورت گیرد. تنوع، تعدد و پراکندگی این منابع امکان مطالعه و دسترسی آسان به آنها را با مشکل مواجه می سازد. تهیه و تدوین چ...

اسطوره ها جلوه هایی از فرهنگ یک ملت و به تعبیری، خاستگاه هنر و ادبیات هستند. درواقع، فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی ریشه در اسطوره های آن ملت دارد. وقتی سخن از اسطوره به میان می آید، در باور همگان، موجودات عجیب اسطوره ای از جمله اژدها نمایان می شوند.اژدها در بسیاری از باورهایاسطوره ای و فرهنگی چینیان حضوری جدی دارد. هدف نگارندگان این نوشتار بررسی جایگاه و مفاهیم اژدها در اسطوره های ایران و چین و در...

درآمیختن اسطوره و داستان در روایت مدرنیستی و پسامدرنیستی از جمله شگردهایی است که خود سبب می شود روایت به قطب استعاری میل کند و با عبور از مجرای استعاره به سمت تودرتویی و لایگانی پیش رود و مخاطب ناگزیر شود ژرف ساخت اسطوره ای داستان را که در لایه های زیرین متن نهفته است، دریابد و پاره های روایت را بر اساس آن کنار هم قرار دهد تا به فهم داستان نزدیک شود. در این نوشتار، با استفاده از نظریّه یاکوبسن د...

اسطوره ها که در  اصل رویای جمعی و قومی انسان ها هستند از خلاقیت های قومی سرچشمه گرفته اند. شعر نیز برخاسته از نهان آدمی و به نوعی، بیانگر رؤیای جمعی یک قوم است. شعر و اسطوره در رؤیای شخصی و جمعی و کهن الگوها یکسان هستند. رؤیاهای در محدوده ای خاص، که در فرهنگ هر جامعه دیده می شوند. حضور حماسه ها و پیوند تنگاتنگ آ نها با اسطوره ها، نشان آرمان خواهی جامعه ای است که اسطوره را آ یینه و بازتاب رؤیاها...