استقرای بدبینانه استدلالی است که آنتی‌رئالیست‌ها درصددند تا از طریق آن رئالیسم علمی را، که موفقیت شگفت‍انگیز نظریه‌های علمی امروزی را نشانه‌ای از صدق (تقریبی) آنها قلمداد می‌کند، با تکیه بر تاریخ علم به چالش بکشند. این استدلال با مقالۀ‌ لری لاودَن با عنوان‌ «ردی بر رئالیسم همگرا» (1981) به طور جدی وارد گفتمان و مناقشه میان رئالیسم و آنتی‌رئالیسم علمی شده است. رئالیست‌های علمی، که با این اتفاق مو...

چکیده تحلیل روانشناسانه آثار ادبی بویژه ادبیات داستانی، یکی از شگردهای جدید بینارشته ای در واکاوی متون ادبی است. در این میان بررسی و مطالعه ادبیات داستانی رئالیستی از زاویه شخصیت پردازی، به خصوص توجه به شخصیتهای اصلی این داستانها جایگاه ویژه ای دارد؛ چرا که شخصیت و ساختار نویسنده این داستانها از یک سو و واقعیات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه از سوی دیگر به عنوان دو عامل اساسی، در شکلدهی به این...

این مقاله به بررسی جایگاه هستی­شناسی در پدیدارشناسی رئالیستی رومن اینگاردن به ویژه در حوزة زیبایی­شناسی می­پردازد. رومن اینگاردن، پدیدارشناس لهستانی، از شاگردان معروف هوسرل بود که با رویکرد فلسفی استادش در دوره دوم فکری او یعنی ایده­آلیسم استعلایی­اش مخالفت کرد و معتقد بود که هوسرل در پژوهشهای منطقی رویکرد رئالیستی اتخاذ کرده است حال آنکه در ایده­ها به سمت ایده­آلیسم استعلایی گرایش می­یابد. محت...

رمان شوهر آهوخانم، اثر علی محمد افغانی، هم از نظر شخصیت پردازی و هم از لحاظ بیان مسائل اجتماعی اثری پرحرکت، ممتاز و بالقوه و انعکاس واقعیت­های جامعه است. در میان آثار افغانی، این رمان به دلیل توانایی­اش در ارائه مسائل ویژه­ای از جامعه، در ادبیات داستانی ایران جایگاه و هویت معینی یافته است. وجود مهم ترین مؤلفه­های مکتب رئالیسم در رمان شوهر آهوخانم نشان دهنده تأثیرپذیری نویسنده این رمان از اصول و...

رورتی، کسی که چرخش زبانی هابرماس از وی متأثر است، دعوای رئالیسم و ضدرئالیسم را به سنت فلسفی متعلق می‌داند که از آن رخت بربسته‌ایم. در واقع، بر اساس دیدگاه او، چرخش زبانی اصل این تمایزها را دشوار می‌سازد. در مقابل، هابرماس تصمیم‌گیری درباره موضع رئالیستی یا نومینالیستی را انتخاب بنیادینی می‌داند که در معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و مفاهیم متناظر صدق و ارجاع نقش اساسی ایفاء می‌کند. دغدغه هابرماس، وارث...

واقع‌گرایی (رئالیسم) تحلیل اجتماعی و بررسی تجسم زندگی انسان در جامعه، روابط میان فرد و جامعه و ساختمان خود جامعه است. رئالیسم بمثابه یک مکتب ادبی در آثار قرن بیستم به‌ویژه داستان و نمایشنامه پدیدار­ گشت. در این میان، نمایشنامه به‌عنوان یک اثر هنری قابل ‌اجرا، در ترسیم واقعیت‌های جامعه نقش مهمی ایفا می‌کرد. «علی احمد باکثیر» (1969-1910) نویسندة واقع­گرای مسلمان و متعهد عرب در قرن بیستم است که اس...

یکی از دامنه دارترین بحث ها در فلسفه علم، بحث رئالیسم علمی است. رئالیست ها معتقدند که فقط با اعتقاد به واقع نمائی علم می توان به توجیه فلسفی و تاریخی قابل قبولی از سیر علم و فعالیت علمی دست یافت. درمقابل، آنتی رئالیست ها درصدد آنند تا با اشاره به مشکلات برداشت رئالیستی از علم، نشان دهند که برداشت های بدیل و به تعبیر دقیقتر، مناسب تری نیز وجود دارد. یکی از این برداشت ها برداشت تجربه گرایان قائل ...

رشته روابط بین الملل اساساً تحت سلطه گرایشات پوزیتیویستی - رئالیستی (و در شکل جدیدتر آن، نئورئالیستی) قرار داشت و بر این مبنا مفاهیمی را به عنوان مبنای تحلیل روابط بین الملل و سیاست جهانی ارائه می کرد. اما از دهه 1980 به بعد و متاثر از تحولات ناشی از ظهور رهیافت های پسا ساختارگرا و پسامدرنیست در عرصه علوم اجتماعی، علم روابط بین الملل نیز دستخوش تحولاتی نظری شد. تأکید متفکرانی که رویکرد پسامدرنیس...

تا پیش از ظهور مدرنیسم هنری، در اواخر قرن نوزدهم معنای کلمه رئالیسم (واقع گرایی) چندان پیچیده نبود. تغییر در جهان بینی بشر و به تبع آن تغییر در معنای واقعیت سبب گشت تا گونه های هنری با تفاوت های بنیادین زیر این عنوان جمع شوند. واقع گرایی در ورود به ایران با بازنمایی ارتباطی برقرار نمود و این ارتباط تا به امروز نیز پا برجاست. این شیوه از نقاشی از عهد ناصری تا پایان سلطنت رضاشاه در جایگاه هنر ...

در این پژوهش، رئالیسم در رمان های علی محمد افغانی از نویسندگان برجسته ی معاصر نقد و بررسی می شود و میزان انطباق آثار وی با واقعیت های موجود جامعه سنجیده می شود. رئالیسم در ادبیات شیوه ای است که بر طبق آن نویسنده با تشریح فضای جامعه و ترسیم حرکت فرد در این فضا، به تعاملات متقابل فرد و جامعه می پردازد و واقعیات جامعه را در آثار خود منعکس می نماید و نقد رئالیستی میزان موفقیت این رویکرد در آثار اد...