بحث از ماهیت حکم شرعی از مبادی تصوری علم اصول است. اختلاف دیدگاهها در مورد ماهیتحکم شرعی، در جهتگیریهای اصولی در مباحث مختلف علم اصول مؤثّر است. در تعریف حکم دودیدگاه عمده بین علمای اصول وجود دارد؛ برخی حکم را امری اعتباری و جعلی میدانند که درعالم واقع ما بازایی ندارد و برخی نیز آن را امری تکوینی میدانند. تعاریف اصولی ها از حکم، عمدتاًناظر به یکی از مقدمات یا مراحل مختلف حکم، شامل: مصالح و مفاسد...

محمود صادقی استادیار گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس  اصولا ورثه مسئولیتی در قبال تعهدات، دیون و سایر الزامات مورث ندارند، زیرا هر کس مسئول ایفای تعهدات خود در برابر دیگران است و شخصیت انسان که می تواند در برابر دیگران صاحب حق و تکلیف شود، با فوت او از بین می رود. با وجود این، اگر از مورث مالی به جا بماند و ورثه ترکه را قبول کنند، مسئولیت تصفیه ترکه بر عهده آنها قرار می گیرند، ولی اگر ترکه را رد...

مسئله این پژوهش بررسی تقدّم و تأخّر حقّ و تکلیف در نظام حقوقی اسلام است. این مسئله یکی از مهمترین مسائل امروزه جامعه ماست و دو نوع نگرش «حقّ گرا» و«تکلیف گرا» در مسئله تحقیق وجود دارد. از دیدگاه تکلیف گرایان، انسان موجودی است مکلف که می‏بایست نخست تکالیف خود را بشناسد و آنگاه با انجام مسئولیت و ادای تکلیف، در راه استکمال خویش گام بردارد. البته در این دیدگاه هر جا سخن از «تکلیف» است پای «حقّ» نیز به ...

این نوشتار، از دو موضع فقهی و حقوقی به بررسی تأثیر اکراه در معاملات در انواع تصرفات صورت گرفته پس از معامله می پردازد و از منظر فقه امامیه و قوانین وضع شده حقوقی، ابعاد مختلف این مسأله را تجزیه و تحلیل می کند. نویسنده از لحاظ حقوقی این موضوع را با قوانین موضوعه کشورهایی همچون: مصر، لبنان، سوریه، عراق و فرانسه تطبیق کرده و دیدگاه های فقهای امامیه را نیز منعکس می سازد. وی اکراه در معاملات و جوانب...

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه‌های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شده‌اند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع...

بسیاری از دیدگاه های علم کلام و فلسفۀ اخلاق، مبتنی بر تعیین ملاک حسن و قبح است. فخر رازی معتقد است حسن و قبح در افعال بشری عقلی، و در افعال الهی شرعی است. دیدگاه او خاص و منحصر به فرد است. در این جستار، نخست ادلۀ فخر رازی را برای تفکیک جایگاه عقل در اخلاق بشری و الهی و چرایی روی آوردن او را به چنین دیدگاهی خواهیم گفت. دلایل فخررازی را در دفاع از شرعی بودن حسن و قبح افعال الهی در سه جهت طبقه بند...

در فقه اسلامی تعلق تکلیف به افعال اشخاص مست و نفوذ تصرفات قولی و فعلی و آثار وضععی ایعتصرفات، مورد بحث و مناقشهی اصولیان و فقیهان واقع شده است. در حالیکه اصولیان بعا تکیعه بعرشروطی چون توانایی فهم تکلیف از سوی مکلف و از راه قیاس بر نائم، غافل و مجنون قائل بعه ععدمتعلق خطاب التکلیف به تصرفات شخص مست هستند و تنها از حیث خطابالوضع با تحلیعل مسعهلهبه ترتب مسببات بر اسباب، مست را مهخوذ و ملتزم به عو...

چکیده: سند زیر گزارشی تحقیقی از عملکرد قرارگاه قدس در عملیات فتح المبین است که بعد از عملیات، از سوی برادر حسن دانایی فر، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران نوشته شده است. در مقدمه این سند، نویسنده انگیزه خود را از این اقدام، ادای دین به شهدا و آموختن درسهایی از این سختیها و جان فشانیها می داند. این گزارش به چند بخش تقسیم می شود که برای جلوگیری از تطویل کلام، مقدمه و برخی از مباحث ابتدای سند حذف و ...

برای شناخت نقش دلیل عقل در استنباط احکام شرعی در سیرۀ نظری و عملی شیخ انصاری (ره) بررسی متون فقهی استدلالی و اصولی وی بر اساس روش تحلیل محتوا انجام شده است. نتیجۀ تحقیق نشان می دهد او عقل را به عنوان رسول باطنی مطرح و حجیت آن را به این دلیل می پذیرد. وی به استقلال عقل در حکم باور دارد و قبح برخی محرمات شرعی را به دلیل عقل مستقل مستند می کند. وی نیز اعلام می دارد که دلیل عقل قطعی در تعارض با نص ...