توده افراد در قضاوت های اخلاقی خود از ساز و کاری پیروی می کنند که تا حد زیادی با قواعدی که فیلسوفان اخلاق بیان می کنند متفاوت است، چیزی که ما آن را اخلاق عامیانه می نامیم. توده افراد هنگام قضاوت اخلاقی، بیش از همه به مقدورات اخلاقی انسان توجه دارند و از هیچ کس انتظار اخلاقی زیستن کامل را ندارند. توده افراد پیشاپیش مفروض می دارند که اخلاقی زیستن کامل مطلوبی است فراتر از مقدورات اخلاقی آدمی. این ...

اخلاق محمودی(نصایح الوزراء)اثری منسوب به خواجه نظام الملک طوسی از بزرگترین و برجسته ترین سیاستمداران و وزیران ایران در قرن پنجم و دوره سلجوقی است.نصایح الوزراء کتابی است در حکمت عملی که با سبکی تلفیقینگاشته شده و مشتمل بر اصول اخلاقی،گزارش های تاریخی،استناد به تجارب شخصی و زندگی سیاسی خود خواجه و دیگران است که در قالب حکایات و آیات و اشعار به کمک یکی از دوستداران خواجه جمع آوری شده که در بعضی ا...

اندیشه سیاسی، آن نوع نظرورزی است که در رشته های متعددی صورت بندی می شود. فلسفه سیاسی، ایدئولوژی سیاسی، الهیات سیاسی، و ادبیات سیاسی شاخص ترین انواع اندیشه سیاسی هستند. اگر چه در یک سیر تاریخی «علم سیاست» به «علم قدرت» تبدیل شد، ولی اکنون بار دیگر برای دست یافتن به «زندگی خوب»، «سیاست اندیشی» به سرآغازهای خود باز گشته است. با توجه به چرخش معرفتی «علم سیاست» به اخلاق، از یک سو، و چرخشی که در مطال...

چکیده: کانت با تفسیر عقل عملی به مثابه واقعیتی پیشینی، تصویری از اخلاق ارائه می دهد که وجهه ی آرمان-گرائیِ آن بمراتب قوی تر از وجهه ی واقعیِ آن است. در ملاصدرا عقل عملی به مثابه پدیده ای ذومراتب با واقعیات انسانی همخوانی داشته و مصلحت میزان برانگیختن اراده قرار می گیرد. در نتیجه احکام به تبع مصالح به «کلی، ضروری، جزئی و غیر ضروری» تقسیم می شوند. چنین تلقی از اخلاق بهتر از تلقی مطلق گرایانه ی کان...

حکمت عملی یکی از علوم کاربردی است که بسیاری از نکات اخلاقی ، امور مربوط به خانواده و مسائل مهمی در زمینه مملکت داری را به همگان می آموزد و از جمله متون کهن نثر فارسی که از منابع مهم این علم به حساب می آیند،کلیله و دمنه و مرزبان نامه است. در این پژوهش ، موازین حکمت عملی در این دو کتاب در سه سطح سیاست ذات ، (اخلاق) سیاست تبع(تدبیر منزل) و سیاست مدن (اصول مملکت داری) بررسی و با ذکر نمونه هایی از ا...

در جامعه اسلامی تحت تأثیر آموزه های دینی و تعالیم قرآنی زمینه مساعدی برای آثار حکمی و اخلاقی وجود دارد. در ایران پیش از اسلام نیز به ویژه در عصر ساسانی دانش هایی به صورت اندرزنامه، پندنامه، وصایا و امثال آن با عنوان هایی مانند آداب و حکم، حکمت عملی، پند و فرمان های اخلاقی وجود داشت، تا جایی که حتی بر تاج شاهان و حاشیه ی لباس ها نیز نگاشته می شد. در این تحقیق می کوشیم حکمت عملی را به عنوان بن ما...

در چند دهۀ اخیر فیلسوفان فایده‌گرای بی‌شماری در زمینۀ اخلاق هنجاری فعالیت گسترده‌ای داشته، کوشیده‌اند با ارائۀ تفسیر جدیدی از «بیشینه‌سازی» ویا «خیر»، فایده‌گرایی را از گزند انتقادهای مطرح‌شده علیه آن برهانند. همین امر موجب پیدایش گستره گسترده‌ای از رویکردهای گوناگون و آشتی‌ناپذیر فایده‌گرایانه شده است که از آن میان می‌توان به دوگانه‌های «واقعیت‌گرا»/ «اگرگرا»، «عینیت‌گرا»/ «ذهنیت‌گرا»، «کنش‌گر...

آزادی یک مفهوم اساسی در فلسفه کانت است که در هر دو بخش نظری و عملی فلسفه او نقش دارد هر چند نقش آن در فلسفه عملی بسیار مهم‌تر است. کانت در فلسفه اخلاق خود آزادی را مبنای استدلال بر اخلاق قرار داده است و برای رفع این نگرانی که شاید اخلاق چیزی جز توهم نباشد چنین استدلال می‌کند که اگر ما دارای اراده‌ای آزاد باشیم در آن صورت اخلاق واقعی است و قانون اخلاق برای همه ما معتبر است. در این مقاله به بررسی...

در دهه‌های اخیر، کتاب‌های مقدماتی زیادی در‌زمینة فلسفة اخلاق و اخلاقیات به زبان انگلیسی و دیگر زبان‌ها نوشته شده است. این کتاب‌ها به آشنایی دانشجویان با موضوعات اخلاقی کمک می‌کنند، اما اکثر آن‌ها جامع نیستند و فقط بر برخی موضوعات، خصوصاً اخلاق هنجاری و گاه بر برخی مباحث اخلاق کاربردی، تمرکز کرده‌اند. کمبود کتاب درسی مناسب در حوزة فلسفة اخلاق و اخلاقیات در زبان فارسی بیش‌تر مشهود است و هیچ کتاب د...

از ابتدای اسلام دو رویکرد مشخص حدیثی و عرفانی به اخلاق وجود داشته است. مسئله مورد توجه این مقاله، مختصات رویکرد اهل عرفان به اخلاق و تفاوت آن با مختصات رویکرد محدثان به اخلاق است. تفاوت های این دو رویکرد عبارتند از: 1. هدف از اخلاقیات در رویکرد اول لذت های مادی بهشت است اما در رویکرد دوم هدف معرفت حق و تجلیات صفات اوست. 2. رعایت اخلاق در عرفان عملی برای تحقق سالک به اخلاق الله مطرح می شود. 3. د...