باور به وجود عناصر اربعه (آتش، آب، هوا یا باد و خاک) و اخلاط و مزاج‌ها (صفراوی، بلغمی، دموی و سوداوی) و طبایع متناظر با آنها (گرمی، سردی، تری یا رطوبت و خشکی) همچنان از ارکان اصلی طب عامه یا مردمی در ایران محسوب می‌شود. پیشرفت‌های چشمگیر علم پزشکی، مانع از تداوم اندیشه و رفتارهای منطبق با نظام طبایع چهارگانه نشده است. پژوهش حاضر تلاش می‌کند رویکردی انسان‌شناختی به نظام طبایع چهارگانه در طب عامۀ...

نفخ یکی از مشکلات شایع گوارشی در سطح جامعه است. در بسیاری از موارد علّت ارگانیک شناخته شده ای برای این عارضه یافت نمی شود که این نوع نفخ را نفخ عملکردی یا فانکشنال می نامند. اگرچه تا حدود سه دهه ی قبل بیماری گوارشی عملکردی را صرفاً سایکولوژیک در نظر می-گرفتند، ولی امروزه ارتباط بین عوامل فیزیولوژیک و روان شناختی در مورد این بیماری مد نظر قرار گرفته است. طب سنّتی ایران علاوه بر توجه به علل غیر ارگا...

بخار برآمده از قسمت های لطیف اخلاط موجود در بدن را روح بخاری می گویند. روح بخاری، لطیف ترین جزء بدن جسمانی به شمار می آید و نقش واسطه گری میان نفس مجرد و بدن مادی را به عهده دارد. ابن سینا در تبیین روح بخاری و مباحث مربوط به آن، توضیحات مبسوطی دارد که پس از وی این توضیحات در کلمات شیخ اشراق و ملاصدرا نیز قابل پی گیری است. روح بخاری از آن جهت که به سلامت و یا مرض بدن انسانی مربوط می شود مورد ت...

سابقه و هدف: با توجه به شیوع و روند رو به افزایش بیماری های اعصاب و  روان و عدم موفقیت کامل درمان های جدید در این حوزه،  و در پاسخ به این سوال که نظرو دیدگاه پزشکان و دانشمندان طب سنتی از جمله ابوبکر محمد زکریا رازی در مورد تشخیص و درمان این بیماری ها چه بوده این مقاله نوشته شد. مواد و روش ها: تحقیق به روش مطالعه کتابخانه ای و استفاده از سایت های اینترنتی انجام گرفت. با مراجعه به آثار و نظریات...

مکتب طب سنّتی ایران دارای مبانی قوی استدلالی می باشد که با کمک گرفتن از تجربه و قیاس و بر اساس عملکرد طبیعت بدن در جهت درک و توضیح بسیاری از علایم و نشانه ها تلاش نموده است. دستگاه گوارش بخصوص معده در مکتب پزشکی ایرانی از اهمیّت ویژه ای برخوردار می باشد و دقّت در پیشگیری و درمان بیماری های معده در درمان بسیاری از بیماری های بدن همواره مورد توجه بوده است. در معاینه و بررسی بیماری های دستگاه گوارش، ...

سابقه و هدف: متون فرهنگی فارسی و اشعار و داستان های شعرای ژرف اندیش ایرانی، ثروت عظیم و سرشار علمی و فرهنگی است که به ما به ارث رسیده و می تواند پشتوانه بزرگی برای ترقی و پیشرفت علمی ما باشد. پژوهش در این گنجینه ها، ما را در برابر از خود بیگانگی تاریخی و فرهنگی، مصون داشته و می تواند بار دیگر انگیزه ای برای پایه ریزی بنیاد تمدنی باشد که ایرانیان هزار سال پیش از این داشته اند و آوای آن هنوز از و...

سابقه و هدف: حکیم محمد اکبر ارزانی، از پزشکان و مشاهیر ایرانی قرن 11 و 12 هجری است که به هند مهاجرت کرد. ذخایر برجای‌مانده از او، مشتمل بر کتاب‌های علمی تلخیص طب النبی، طب اکبری، مفرح القلوب، میزان الطب، مجربات اکبری، حدود الامراض، قرابادین قادری و دو مقاله با عنوان طب الهندی و علاج الصبیان است. ارزانی در کتاب میزان الطب، طیف وسیعی از بیماری‌ها و راه درمان آنها را به‌صورتی جامع و در عین حال موج...

مقدمه: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، شایع‌ترین اختلال اندوکرین زنان در سنین باروری می‏باشد. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه مشابهی جهت بررسی علائم و الگوی تشخیصی این بیماری از دیدگاه طب سنتی ایرانی منتشر نشده است، لذا مطالعه حاضر با هدف تطبیق علائم و دستیابی به الگوی تشخیصی این بیماری از دیدگاه حکمای طب پارسی، جهت دستیابی به راه‌های پیشگیری و درمان‌های مؤثرتر در این بیماران انجام شد. روش­‌کار: در ای...

مقدمه: ترشحات واژینال از شایع‌ترین شکایات زنان است که در موارد بسیاری با عدم پاسخ به درمان و عود همراه می‌باشد. در مطالعات بسیاری به درمان آن از دیدگاه طب ‌مکمل پرداخته‌ شده ولی سبب‌شناسی آن کمتر بررسی شده ‌است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی پاتوفیزیولوژی ترشحات واژینال از دیدگاه طب ‌سنتی ‌ایران و مقایسه با طب ‌رایج انجام شد. روش‌کار: در این مطالعه مروری، علل و علائم سیلان رحم از متون مرجع طب‌سن...

مقدمه: در تاریخ پزشکی ملل مختلف، مطالب بسیاری در مورد سرطان به چشم می خورد. مطالعه حاضر، کاوشی است در کتب کهن برای تبیین نقش پزشکی ایران در شناخت بیماری سرطان. روش کار: به طور کلی ٣٠ کتاب پزشکی ایرانی، از کتب پزشکی قرن ٣ تا١٣ هجری قمری در قالب یک مطالعه کتابخانه ای در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند.یافته‌ها: بررسی ها نشان می دهند سرطان در کتب کهن پزشکی ایرانی در مبحث اورام مورد بحث قرار می‌گی...