رفع ابهام معنایی از کلمات در بافت یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزۀ پردازش زبان طبیعی و زبان‌شناسی رایانشی است. در این میان حروف اضافه، به‌خصوص در زبان فارسی، در پژوهش‌های مربوط به رفع ابهام معنایی همواره نادیده انگاشته شده‌اند. ازاین‌رو، پژوهش حاضر قصد دارد با ارائۀ الگوریتمی جدید مبتنی بر قالب‌های معنایی، سامانه‌ای قاعده‌مند جهت رفع ابهام معنایی از حروف اضافه «از»، «در»، «با» و «تا» در زبان فار...

طالب آملی یکی از برجسته­ترین شاعران طرز تازه است که در میانة دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد. هنجارگریزی­های ابهام­آفرین شعر طالب را باید سرآغاز شکل‌گیری طرز خیال دانست. از آنجا که غالب ابهامات شعری سبک هندی حاصل دست­کاری‌های زبانی و هنجارگریزی­های معنایی است که از رهگذر تلاش در کشف روابط تازه و «نازک­ادایی» حاصل می‌شود، با ابهامات شعری شاعرانی چون حافظ و مولانا رابطة عکس دارد؛ چرا که ابهامات ...

بدلیل اهمیت روزافزون ارتباطات علمی بین محققین و فراوانی منابع اطلاعاتی ایجاد و به روز نگه داشتن پروفایل علمی و پژوهشی محققین از جمله اساتید دانشگاه ها می تواند کارائی ارتباط را بهبود بخشد. از طرف دیگر استخراج و بازیابی اطلاعات، پالایش و ابهام زدایی این اطلاعات نیازمند توسعه روش های جدید و کارآمد است. در این راستا روش های داده کاوی، متن کاوی، وب کاوی و نهایتاً داده کاوی در کتابخانه دیجیتال برای ر...

استخراج اطلاعات یکی از زمینه های رایج پردازش زبان های طبیعی است که فعالیت خود را از همان ابتدای پیدایش پردازش هایی روی زبان های طبیعی آغاز کرده است. هدف از استخراج اطلاعات بدست آوردن اطلاعات مفیدی از منابع وسیع و غیر ساخت یافته موجود در فضای مجازی است. استخراج روابط معنایی یکی از شاخه های رایج در زمینه استخراج اطلاعات است. روابط معنایی زیادی را می توان تعریف کرد که از جمله مهمترین آنها رابطه ها...

ابهام ساختارهای صرفی زبان عربی را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: 1ـ ابهام‌هایی که می‌توانسته به وجود آیند، امّا واضع با اتّخاذ تدابیری مانع آن شده است. 2ـ ساختارهایی که به صورت بالقوّه ابهام‌آفرین هستند. علمای قدیم تنها وجه نخست را به عنوان ابهام (اللَّبْس) برشمرده‌اند، چراکه از دیدگاه ایشان، اصولاً فهم معنا در بستر توجّه به بافت کلام صورت می‌پذیرد و این امر ابهام را از میان می‌برد. امّا در مطالعات جدید، ...

آشنایی زدایی یکی از مفاهیم اساسی در نظریهء فرمالیست های روس است. در یک تعریف گسترده، آشنایی زدایی عبارت است از تمامی شگردها و فنونی که نویسنده یا شاعر از آنها بهره می برد تاجهان متن را به چشم مخاطبان خود بیگانه بنمایاند. یکی از روش های مهم آشنایی زدایی، هنجارگریزی یا خروج اگاهانه از زبان معیار است. درغزلیات شمس انواع مختلفی از هنجارگریزی مورد استفاده قرار گرفته که عبارتند از: هنجارگریزی معنا...

وندیداد یکی از بخش های پنج گانه اوستای موجود است. برخی از واژه های وندیداد تنها یک بار در اوستا بکار رفته و به لحاظ معنایی دچار ابهام است. در این مقاله تلاش شده تا با بررسی ریشه شناختی و ساختاری یکی از این واژه ها، ابهام موجود در معنای آن برطرف گردد.

در ادبیات کهن فارسی، ابهام مقام چندان مهمی ندارد. تنها در هنگام مطرح کردن صنعت محتمل الضدّین که همیشه در کنار آن دو نام مترادف دیگر؛ یعنی توجیه و ذووجهین نیز قرار داده می شود، گاهی نیز به کلمه ابهام اشاره می شود که نام چهارمی برای این شیوه بسیار کم کاربرد در ادبیات فارسی و عربی است. در حالی که ابهام در متون ادبی از گذشته تا به امروز، یکی از پر استفاده ترین صناعت های ادبی محسوب می شود که اهمیّت و ...

بیدل دهلوی بزرگترین شاعر فارسی‌گوی هند است که دشواری و دیریابی را از مشخّصات اصلی سبک او به حساب آورده‌اند. از جمله بحث‌های تخصصی پیرامون سبک بیدل و دشواری‌های کلام او، پاره‌ای توجّهات نحوی اوست که کمتر مورد بررسی محقّقان شعرش قرار گرفته است. یکی از مسائل نحوی و دستوری در زبان شاعر، کاربرد فراوان صفت شمارشی مرکب و ممیز خاص به گونه‌ای ویژه و منحصرد به فرد است که آن را به مشخصه ممتاز و برجسته سبک بی...

آشنایی¬زدایی و فراهنجاریِ معنایی در غزلیّات مولوی