دعا به عنوان یکی از عالی ترین مضامین الهی، همیشه مورد توجه بشریت بوده و هر انسانی به فراخور میزان درک فقر ذاتی خود به معناشناسی دعا و مسائل پیرامون آن پرداخته است. با غور و تعمق در آثار فلاسفه ای همچون ملا صدرا و عرفایی از جمله ابن عربی، اهمیت و توجه دعا و مسائل مرتبط با آن در نظر این دو متفکر برجسته می گردد. ملاصدرا با نگرش فلسفی خود به تبیین مباحثی چون اهمیت دعا و شرایط استجابت و عوامل موثر د...

حدیث «انّ الله خلق آدم علی صورته»، ازجمله مستندات صوفیّه و عرفا است؛ چنانکه بارها مورد استناد مدوّن اصلی عرفان نظری، یعنی «ابن عربی» قرار گرفته است. او در مهمترین اثر خویش، یعنی «الفتوحات المکیّه» تلاش کرده تا این روایت را هماهنگ با نظریه ی وحدت وجود نشان دهد؛ ازاین رو آن را در موضوعاتِ گوناگونِ مربوط به نظریه ی مزبور مطرح کرده است. ابن عربی قائل است که ضمیر«ها» در «صورته» به خداوند برمی گردد؛ به همی...

محمد بن حنفیه از شخصیت هاى علوى است که ابهامات و اشکالاتى در تاریخ زندگى وى به چشم مى خورد. از جمله، علت شرکت نکردن او در قیام کربلا و عدم همراهى او با امام حسین(ع). علما و رجال شناسان شیعه براى روشن ساختن این ابهام و در مقام دفاع از محمد بن حنفیه دلایلى را مطرح کرده اند. به اعتقاد اینان عدم شرکت ابن حنفیه از سر نافرمانى و مخالفت با امام(ع) نبوده و او در عدم همراهى با امام(ع) دلایل موجهى داشته ...

بی تردید ملّاصدرا از مکتب ابن عربی به طور گسترده ای تأثیر پذیرفته است؛ از این رو، برخی ملّاصدرا را نه مؤسس یک نظام فکری که تابع ابن عربی دانسته اند. چگونه می توان با وجود استفاده گسترده ملاصدرا از ابن عربی، حکمت متعالیه او را فلسفه ای مستقل دانست؟ این پرسش پایه این جستار است. دستاورد این پژوهش نیز عبارت است از اینکه: مکتب فلسفی ملّاصدرا در عین پذیرش اولیۀ اقوال عرفانی ابن عربی، وجوه تمایزی نیز نسب...

مکتب عرفانی مولانای رومی از مکتب ابن عربی مستقل است. اثبات دیدار مولانا با ابن عربی در دمشق (در سالهای جوانی مولانا و پیری ابن عربی) و نیز دوستی و مصاحبت و مجالست مولانا با صدر قونوی (بزرگترین مروج و معلم تعالیم ابن عربی) در قونیه (در سالهای پایانی عمر این دو) یا اشتراک بعضی افکار، برای اثبات این که مولانا تحت تأثیر افکار ابن عربی واقع شده باشد، کافی نیست، زیرا: اولاً- دیدار مولانا با ابن عربی د...

یکی از مباحث مهم در فلسفه، اثبات عالم تجرد و مثال است. مساله عالم مثال از قدیم مورد بحث بوده که در میان فیلسوفان نامدار جهان اسلام حکمای مشاء به ویژه شیخ الرئیس بوعلی سینا، منکر وجود این عالم است. شیخ اشراق با طرح ادله ی عقلی و با استنباط به مکاشفات شهودی خود کوشیده است وجود این عالم را اثبات کند و ابن عربی علاوه بر قبول عالم مثال ویژگی های ذآن را ذکر کرده اما استدلال و برهانی در این زمینه ارائ...

ولایت یکی از مهمترین مباحث اسلامی است که از صدر اسلام تاکنون متفکران مختلف پیرامون آن تحقیق و تفحص کرده اند.اهمیت بحث ولایت در تمام مکاتب اسلامی قابل مشاهده است به عنوان مثال در اندیشه های شیعه ولایت از اهمیت ویژه ای برخوردار است در یک جمله می توان گفت تشیع بدون ولایت هیچ جایگاهی ندارد یا به عبارتی می توان مهمترین تفاوت تشیع با مکاتب اسلامی به ویژه با اهل تسنن را در مفهوم ولایت است. امام صادق...

توجیه نظام هستی مساله بسیار مهمی است که هر گونه اتخاذ موضع در مورد آن، تاثیری سرنوشت ساز در هر نظام فکری خواهد داشت. عرفا در توجیه نظام هستی گویند: هنگامی که ذات احدیِ حق تعالی تجلی کرد، بنا بر قاعده ی الواحد، تنها تجلی واحدی از او پدید آمد. این تجلی واحد بنا بر موطن های متعدد، متکثر شده است. عرفا این تجلی واحد را به دلیل شباهتی که با نفَس انسانی در ایجاد کلمات دارد، و همچنین بدلیل تنفیس کربی که ...

این نوشته ضمن اشاره به موضوعات و محورهای عمدۀ مجموعه مقالاتی ( 33 مقاله ) که به زندگی ، آراء ، آثار ابن عربی و مطالعات تطبیقی مرتبط با وی می پردازد، کوشیده تا نگاهی انتقادی به این مجموعه داشته باشد. ملاحظاتی انتقادی پیرامون عنوان این مجموعه و عدم تناسب عنوان کتاب با محتوی آن، عدم تناسب کمی مقالات تالیفی و ترجمه ای، درج چند مقاله از یک نویسنده، عدم تصریح به ملاک گزینش مقالات، فقدان مقدمه تحقیقی ...

نظرات و مواضعی که در مورد ابن عربی به عنوان متفکری تأثیرگذار ابراز شده است، از امور شایان توجه در تاریخ فکر شیعی است. علی رغم جایگاه خاص وی نزد برخی حکما و عرفای شیعه، دیگرانی نیز بوده اند که با وی به مخالفت برخاسته و عقایدش را نقد و نفی کرده اند. نسبت معنوی میان تشیع و جنبه های حکمی عرفان اسلامی، همچنین اظهار محبت و علاقه ای که در تألیفات ابن عربی به ائمه و اولیای شیعی (ع) دیده می شود، می توان...