در مقالهء حاضر به بررسی جادو در برخی از آیین های کهن بشری پرداخته ایم. سپس برخی از مظاهیر جادو را مورد نظر قرار داده و بخشی از مضامین مربوط به آن را که در برخی از متون در ادبیات فارسی به کار رفته است، آورده ایم. نکتة مهئم آن است که بررسی جادو و مظاهر آن و دانستنی نکات ادبی به کار گرفته شده دربارهء جادو برای فهیم بخشی از مشکلاب ادبی مندرج در متولب نظم و نثر فارسی لازم و بایسته است.

هند سرزمین اسطوره ها است و کهن الگوها و ایزدبانوان در سروده های شاعران این دیار نمودی ویژه دارند. در این نوشتار برآنیم که نمود این کهن الگوها و ایزدبانوان را در غزل های بیدل دهلوی، بیابیم و دریابیم کدام یک از آن ها در ذهن شاعر بیش تر رسوب کرده، و به گونه ای ناخودآگاه، در زبان او پدیدار شده است.نتایج نشان می دهد که سه کهن الگوی زایش خداانگاری، زمین زایی، و گیاه (درخت) زایی در اشعار بیدل به کار ر...

رمان یکی از گونه­های ادبی جهان معاصر یکی از قالب­های گنجایش اساطیر و اندیشه­های روزگار اساطیری است. "اسفارکاتبان" نمونه­ای از رمان با رویکرد اسطوره و عرفان شرقی است. اهم مضامین اساطیری کار بسته شده در این اثر عبارتند از؛ تناسخ کتابت کهن الگوهای ایزدان زن اثیری و دو وجهی اندیشه­های رادیکالی و نژادپرستانه­ی یهود کهن الگوی تقدیر اسطوره­ی مار آرمان مرگ اندیشی و بی­مرگی. خسروی در این اثر با استفاده...

کلیدر، یکی از رمان های برجست? معاصر است که به دلیل پرداختن به آیین ها و سنت های بومی و محلی، جزء ادبیات اقلیمی و بومی به شمار می آید. در این رمان، بسیاری از آیین های بومی و کهن ایران و منطق? خراسان، از قبیل شبیه خوانی، پرده خوانی، شمایل گردانی، آیین های نوروزی، آیین های ازدواج و عروسی، سوگواری، آیین قلندری، آیین عیاری، آیین های مربوط به کولیان و باورهای عامه، بازتاب یافته است. این پایان نامه، آ...

به نظر اغلب پژوهشگران، داستان آرش در شاهنامۀ ابومنصوری و دیگر خداینامه ها نبوده است ، اما گروهی بر این باورند که این داستان در منابع شاهنامه وجود داشته، اما فردوسی آن را حذف کرده است. یافته ها نشان می دهند که ادعای وجود داستان آرش در شاهنامۀ ابومنصوری قطعیت ندارد. در متون پهلوی موجود نیز، جز یک اشاره چیزی از داستان آرش نیامده است. بررسی های ما نشان می دهد که داستان آرش اساساً نباید در خداینامه ه...

کهن الگوی گاو نر همچون دیگر نمادهای کهن در صنایع دستی باستانی ایران، مفهومی جاودانه دارد. در این پژوهش نخست تمامی اساطیر مرتبط با گاو نر در متون کهن بررسی شده است. سپس با استفاده از روش های رایج در روانشناسی اعماق برای مطالعات اسطوره شناختی و نماد شناسی، اساطیر کهن ایران و مجالس نمادین منقوش بر صنایع دستی هخامنشی بررسی شده تا این مفهوم جاودانه تبیین گردد. با توجه به این نتایج، کهن الگوی گاو نر ...

در مقالهء حاضر به بررسی جادو در برخی از آیین های کهن بشری پرداخته ایم. سپس برخی از مظاهیر جادو را مورد نظر قرار داده و بخشی از مضامین مربوط به آن را که در برخی از متون در ادبیات فارسی به کار رفته است، آورده ایم. نکتة مهئم آن است که بررسی جادو و مظاهر آن و دانستنی نکات ادبی به کار گرفته شده دربارهء جادو برای فهیم بخشی از مشکلاب ادبی مندرج در متولب نظم و نثر فارسی لازم و بایسته است.

یکی از کهن ترین و گسترده ترین بن مایه های داستان های عاشقانة جهان، عشق نامادری به پسر همسر است. در ادب پارسی افزون بر بهترین نمونۀ ایرانی آن که در داستان سیاوش و سودابۀ شاهنامه گزارش شده است، با تأثیر پذیری از روایت قرآنی داستان سامی یوسف و زلیخا، آثارو منظومه هایی پدید آمد که هنری ترین آن ها محبت نامه سرودۀ عبدالرحمن جامی در اورنگ پنجم از هفت اورنگ است. در آثار ملل دیگر نیز روایت هایی با بن ما...

بن‌مایه کلان "در کوزه (خم) افتادن (انداختن)" و شکل دگردیسی‌یافته آن، که ریشه در آیین‌های کهن ایرانی دارد، یکی از تصاویر رایج در اشعار و قصه‌ها و حتی ضرب‌المثل‌های ادب فارسی است اما به‌علت فراموش‌شدن آیین‌های مربوط به آن، منشأ این تصاویر ناشناخته مانده است. در مقاله حاضر بخشی از قصه‌ها و ضرب‌المثل‌ها و صورخیال ادب فارسی را، که حامل این آیین هستند، تحت بررسی قرار داده‌ایم. حاصل کار نشان می‌دهد که...

علی رغم دیدگاه بسیاری از محققین که کنش مدیحه‌سرایی آیین بار فرهنگ ایران را برخاسته از کنش نکوهیده چاپلوسی و مرتبط با کسب منافع مادی در بارگاه شاهان می‌دانند، به نظر می‌رسد نگاه رمزپردازانه‌ای در وجه استعلاً به معنای بالاترین سطح تقدس آیین بار جوامع کهن در بارگاه فرادستان حکومتی ایران، موجود بوده و - احتملا- همین وجه رمزی و پنهان در نظام دیداری مانند آثار سنگ‌نگاره‌های باستانی و مکاتب نگارگری دور...