سورة مطفّفین از جملة سوره‌هایی است که عالمان علوم قرآن و مفسّران دربارة زمان نزول و مکّی یا مدنی بودن آن اختلاف کرده‌اند. اختلافات در این باب، از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول تأثیر پذیرفته است. از این رو، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره در مکّه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسّران، مکّی بودن را نشان می‌دهد، چنان‌که برخی روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می‌کنند که این روایات قابل نقد ...

چکیده اختلاف آراء ادبی در آیات الهی،  معانی متفاوتی را ایجاد می‌کند و گاه دلیلی بر اثبات یا تقویت برداشتی خاص از آیات شمرده می‌شود. از این رو در مواجهه با احتمالات ادبی مطرح در آیات، توجه به معنای برداشتی مطابق با این آراء اهمیت ویژه می‌یابد.آیه منتخب در پژوهش حاضر (هود:17) از جمله آیات ولایی مورد استناد شیعیان است که از یک سو مورد تحلیل‌های مختلف ادبی قرار گرفته و از سوی دیگر با توجه به اختلا...

یکی از مباحث مهم در عرصۀ فقه و تفسیر قرآن کریم، موضوع آزادی دین در اسلام است. طبق آیات نفی اکراه، هرکسی در انتخاب دین آزاد است و طبق ظاهر آیات سیف، افراد در انتخاب دین آزاد نیستند. بین آیات سیف و نفی اکراه، یکی از این چهار رابطه برقرار می‌شود: 1. آیات سیف ناسخ آیات نفی اکراهند، بنابراین با نزول این آیات حکم آزادی دین نسخ شده است؛ 2. عکس مورد قبل؛ یعنی با نزول آیات نفی اکراه، مسئلۀ اکراه در دین ...

سوره هود، حاوی عبارتهایی عبرت انگیز از زندگی شش پیامبر، به طور فشرده می باشد. ابتدا و انتهای سوره خطاب به پیامبر اکرم بوده و آیه مشهور {فاستقم کما أمرت} خطاب به آن حضرت در این سوره قرار دارد. آیات 1-49 سوره مبارکه هود حاوی دو قسمت متمایز می باشد: یک قسمت درباره قرآن و پیام های اصلی آن و مشکلات پیامبر اکرم با مشرکین و کفار. (آیات1-24) در این قسمت ، بیان شده است که قرآن آیاتش محکم بوده و شر...

بر اساس مدلول ظاهری بعضی از آیات قرآن کریم، توبه از شخص گناهکار در هنگامه مشاهده آیات الهی در حال مرگ پذیرفته نیست. این در حالی است که بر پایه حدیث «اذا بلغت النفس هذه ـ‌ و اهوی بیده الی حلقه لم یکن للعالم توبةٌ و کانت للجاهل توبةٌ»؛ توبه از شخص جاهل (بر خلاف عالم)، در آخرین لحظات زندگی دنیوی نیز مقبول است. حال، چگونه می‌توان بین این حدیث با آیات شریفه قرآن جمع کرد؟ رهیافت‌های رایج میان حدیث‌پژوه...

چکیده قرآن کریم از زمان نزول تا کنون، تأثیر عظیمی بر ذهن و زبان شاعران و نویسندگان ادب فارسی گذاشته است. ادبا و شعرای زبان فارسی، در بسیاری از مضامین و مفاهیم، از قرآن و معارف قرآنی استشهاد جسته‌اند و با تلمیح، تضمین، اقتباس، حل و درج، سعی کرده‌اند آیات و پاره‌هایی از سوره‌های قرآن را در کلام خود بگنجانند. علاوه بر آن، برخی از سرایندگان به ترجمه و یا تفسیر آیه، سوره و یا پاره‌هایی از قرآن به ...

در قرآن کریم، آیات بسیاری در قالب قصر بیان شده که اسلوب قصر و حصر از باب‌های مهم علم معانی در میان اقسام علم بلاغت است. قرآن کریم این آرایة ادبی را با روش‌های گوناگون به‌کار گرفته‌است. این پژوهش با روش بلاغی به بررسی شیوه‌های مهم قصر و راه‌های آن و تقسیم‌های مختلف آن، اعمّ از قصر موصوف، صفت بر حقیقتی و اضافی و بالعکس و نیز تقسیم آن بر اساس مقتضای حال مخاطب، یعنی افراد، تعیین و قلب به استناد کتب ...