هزارویک­شب همچون بسیاری از آثار ادبی جهان آیینه‌ای است که کهن‌‌نمونه‌ها را، به‌عنوان محصولات تجربه‌های مکرر بشر که در ناخودآگاه وی به یادگار نهاده شده‌اند، به‌شیوه‌ای نمادین منعکس می‌کند. مطالعه روان‌کاوانه اسطوره‌ها، که گنجینه آرزوها و اندیشه­های بشری­اند، نشان­دهنده حضور ناخودآگاه جمعی است که در این نمونه‌های ازلی آشکار می‌شوند. در این پژوهش یکی از داستان­های هزارویک­شب با عنوان «جوذر» با توج...

نظریه کهن‌الگو از مکتب روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ برگرفته شده ‌است. یونگ، تصاویر و رسوبات روانی و آگاهی‌های ارثی موجود در ناخودآگاه جمعی را کهن الگو (آرکی تایپ) می نامد؛ به عبارت دیگر، کهن‌الگو، طرح کلی تجارب و رفتارهای مکرر اجداد و نیاکان بشر است که در ناخودآگاهی جمعی ریشه دارد. کهن‌الگوها در قالب نماد یا به شکلی نمادین در بسترهایی مانند اسطوره، حماسه، داستان، رؤیا و اوهام آشکار می‌شوند یا در...

نظریه تکامل شخصیت یونگ با همه اهمیتش، در مقایسه با ادبیات فارسی بسیار نوپا است. با این حال از زمان ارائه به منزله معیار جدید نقد روان شناختی در حوزه ادبیات رونق بسیاری یافت. ازطرف دیگر یکی از مهم ترین مضامین ادبیات حماسی فارسی داستان هفت خان رستم و همچنین اسفندیار است که با وجود شهرت و اهمیتشان تاکنون ازمنظر روان شناسی یونگ هدف نقد قرار نگرفته­اند. هدف پژوهش حاضر اعتبارسنجی نظریه مزبور در نقد ر...

مقدمه: در این مقاله شواهد موجود در زمینه ی علم نفس از منظر قرآن، حکمت اسلامی، روانشناسی و عصب شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. روش ها: مفهوم نفس به استناد قرآن، متون فلسفی، روانشناسی و عصب شناسی تشریح شده و پیوند های موجود بین این دیدگاه ها تبیین شده است تا به یک تعبیر قابل ادراک از این مفهوم دست یابیم. سپس به استناد تطبیق انجام شده و تجربیات عینی پژوهشگران، جمع بندی کاربردی ارایه گردیده است. ی...

قصه؛ بخش مهمی از میراث فرهنگی هر قوم به شمار می­رود. برخلاف تصور امروزی از قصه، که بیش‌تر در ذهن افراد علمی دنیای مدرن، مفهومی غیرعلمی دارد، در دنیای قدیم از اساسی­ترین مفاهیم بشری قلمداد می­شده­است. به نظر می‌رسد تفکرات ذهنی انسان گذشته چه در خودآگاه و چه در ناخودآگاه، بی‌تأثیر از قصه نبوده است. قصه­ها در خودآگاه و بیش‌تر در ناخودآگاه کودک جای می‌گیرند و بسیاری از دردها‌ی او را تسکین می­دهند. ...

چکیده نظریه ها و یافته های کارل گوستاو یونگ تحت عنوان روانشناسی تحلیلی مورد توجه بسیاری از منتقدان آثار ادبی قرار گرفته است تا با به کارگیری آن و تلفیق دو حوز? ادبیات و روانکاوی تحلیلی نو از آثار ادبی به دست دهند. مطالعه روانکاوانه اسطوره های ملل که مخزن آرزوها و اندیشه های بشری اند، نشان دهند? حضور خرد جمعی و یا همان تعبیر ناخودآگاه جمعی یونگی است که در کهن الگو ها آشکار می شوند. در این پژوهش...

قصه های عامیانه ادب فارسی از جمله انواع ادبی است که در پژوهش های علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. قصه مهر و ماه یکی از این قصه هاست که به دو صورت نظم و نثر باقی مانده است. جمالی دهلوی و حسینی شیرازی دو روایت منظوم در قالب مثنوی از آن ارائه کرده اند.روایت منثور آن در قرن نهم توسط مولفی نامعلوم نوشته شده است. هدف این پایان نامه بررسی نمادشناسانه و تحلیل اثر منثور این قصه بر اساس نقد جدید روانش...

قوة خیال و داستان‌پردازی یکی از ابزارهای بیان معمّاهای تاریخی و زیستیِ بشر است. ارتباط ادبیات و اسطوره از بدو خیال‌پردازیِ انسان بی‌وقفه خود را از لحظه آفرینش‌های ادبی نشان داده است. نوشته‌های مستند و داستانی، پدیده‌های تاریخی و اسطوره‌ای را بازسازی می‌کنند و بررسی مفاهیم روان‌شناختی را در خود به تحلیل می‌طلبند. بسترهای تخیلی و واقع‌گرای نویسندگان قرن بیستم از جمله گوستاو لوکلزیو حامل اَشکال ادراکی...

هبوط که در لغت به معنای: به زیر آمدن؛ پست شدن و از وضعی به وضعی بدتر گشتن، آمده است؛ در اصطلاح به معنای خروج از بهشت و استقرار در زمین و ورود به زندگی پرمشقت دنیا تعبیر گردیده است. در این پایان نامه پس از بررسی هبوط در ادیان ابراهیمی – یهود؛ مسیحیت؛ اسلام. در آثار دو شاعر عارف مولانا و سهراب سپهری که در حقیقت مفسر عرفان مولاناست بررسی و تحلیل گردیده است. در این پژوهش به ذکر اصطلاحات عرفانی قدیم...

کهن نمونه ها، با تصویرهای کهن نمونه ای مانند کوه و اعداد و درون مایه های کهن نمونه ای چونان آفرینش و مرگ همسان نیست و به گمان نهان پژوه سوئیسی، کارل گوستاو یونگ، کهن نمونه ها، سازنده نمایه ها و درون مایه های کهن نمونه ای است. پنج کهن نمونه «خود»، «سایه»، «نرینه روان (= آنیموس)»، «مادینه روان (= آنیما)» و «نقاب» از کهن نمونه های برجسته و بُنیادین یونگ است که کارکرد آنها در دبستان نقد اسطوره شناخت...