معاد به‌عنوان یکی از اصول و آموزه‌های دینی همواره دغدغه متفکران بوده است. ابن سینا به‌عنوان فیلسوف مسلمان، معاد جسمانی را منقول و مقبول دینی می‌داند، ولی آنچه در تحلیل‌های فلسفی برای او مسأله است، امکان یا امتناع معاد جسمانی است. آرای ابن‏ سینا در این زمینه، دست‌کم در ظاهر متناقض به نظر می‌رسد. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد نظر نهایی ابن‏ سینا این است که معاد جسمانی به‌لحاظ عقلی محال است، ول...

چکیده: ایمان به معاد مهمترین باور ادیان الهی است و ایمان به خداوند نیز با ایمان به معاد مفهوم می یابد و اساسا اعتقاد به خدا بدون اعتقاد به معاد هیچ نقش وارزشی در زندگی انسان ندارد. قرآن کریم که اساس علوم و معارف اسلامی است بر پایه استقراء نگارندگان در بیش از 2000 آیه به مبحث معاد پرداخته است اما به دلیل پراکندگی آیات در سوره ها مباحث معاد در ظاهر امر مبهم و بعضا متناقض به نظر می رسد ولی باتام...

ابن عربی معاد را هم روحانی و هم جسمانی می داند. از نظر وی، ماهیت حقیقی معاد و حشر، جمع شدن نفوس جزیی در نفس کلّی است. معاد جسمانی نیز دارای دو کیفیت متفاوت برای بهشتیان و دوزخیان است. زیرا حشر جسم بهشتیان به شکل دنیوی نیست؛ بلکه جسم محشورشدهی آنها، جسم لطیف ملکوتی است که موسوم به جسم طبیعی است و از نشأت عنصری و دنیوی برتر است و خواصّ دنیوی ندارد. امّا حشر جسم دوزخیان، به گونهی عنصری، و مبتنی بر ...

یکی از اصلی¬ترین مباحث مطرح شده در قرآن، بحث معاد است. از روش¬های قرآن برای بیان معارف مربوط به قیامت، ذکر اسامی متعدد برای این روز است. در قرآن کریم برای قیامت صدو بیست اسم ذکر شده است. قرآن کریم در قالب اسامی قیامت، وقایع مهم آن روز را بیان داشته است. درک درست این وقایع بر نوع زندگی انسان در عالم دنیا تأثیر بسزایی دارد. بسیاری از وقایعی که انسان در جهان آخرت با آن مواجه می¬شود، ریشه در نوع عم...

مسئله معاد از جنبه های گوناگون مانند امکان، ضرورت وکیفیت آن، مورد پژوهش و بررسی قرار می گیرد وبه روش های مختلف (عقلی، روایی و قرآنی) اثبات می شود. علامه طباطبائی در آثار گسترده خود از زاویه های مختلف و به روش های گوناگون، مسئله معاد را مورد پژوهش قرار داده است. او در تفسیر گران سنگ خود به مناسبت های مختلف به این بحث پرداخته وبا استناد به آیات گوناگون، امکان معاد را مورد بررسی قرار داده است. در ...

موضوع معاد از اهم مباحث دینی، فلسفی و کلامی است. ابن سینا فیلسوف مسلمان و توماس آکوئینی، فیلسوف و متکلم مسیحی، دو اندیشمند برجسته اند که در این زمینه دارای نظرهای خاصی هستند. ابن سینا در همه موارد (بجز قبول معاد جسمانی) روشی کاملاً فلسفی دارد؛ در حالی که توماس، روشی فلسفی- کلامی اتخاذ می کند. دربارۀ نفس، هر دو اتفاق نظر دارند که جوهری غیرمادی است و لذا با مرگ بدن، از بین نمی رود. همچنین، هر دو ق...

عموم متکلمان و بسیاری از فیلسوفان مسلمان، اعتقاد به معاد جسمانی را دست‌کم بر اساس گفته و خبر گوینده صادق ضروری می‌دانند اما جسم رستاخیز نزد آنان، مفهوم‌سازی‌های متفاوتی همچون جسم عنصری، جسم فلکی، جسم مثالی و جسم خیالی را در بر می‌گیرد. تدوین این مفهوم‌سازی‌ها، رهگشای ارزیابی دقیق‌تر دیدگاه‌های مربوط به معاد جسمانی، به ویژه نسبت انکار عقلی معاد جسمانی به ابن‌سینا و همچنین دیدگاه متکلمان در زمینه...

ملاصدرا در کتاب‌های مختلف خود درباره معاد به عنوان اعتقادی محوری و اثرگذار سخن گفته است. از نظر او معاد به صورت روحانی و جسمانی محقق است. او معاد جسمانی را به یاری اصولی برآمده از نظام فلسفی خود به اثبات رسانده است. فارغ از هم‌سانی فراوانی که در تصویر معاد جسمانی در آثار گوناگون او دیده می‌شود، شمار اصول مورد استفاده او در این آثار متفاوت بوده و از شش تا دوازده اصل را در بر می‌گیرد. تجمیع این ا...

نوشتار پیش‌رو در وهله اول معاد جسمانی از دیدگاه ملاصدرا و سپس جایگاه مبنایی اصل تشکیک در وجود را مورد مداقه فلسفی قرار می‌دهد. از این رهگذر به‌دست می‌آید که اصل تشکیک در وجود، در همه ارکان معاد جسمانی که عبارت از نفس، بدن مثالی، قوه خیال و امور لذت‌بخش و دردآور می‌باشند، جایگاه مبنایی را ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که بدون در نظر گرفتن این اصل، معاد جسمانی مورد‌نظر ملاصدرا تثبیت نخواهد شد. در پایان...

پس از شکل گیری فلسفه در میان مسلمانان به عنوان دانشی که با روشی برهانی از احکام کلی هستی سخن می گوید، هماره این سوال مطرح بوده است که چنین دانشی آیا رابطه ای با حوزه اعتقادی دین دارد یا خیر؟ در این تحقیق سعی گردیده است با روشی تحلیلی-عقلی، ضمن واکاوی این مسئله، به این نتیجه برسد که این دانش به جهت نظری، در فرایند فهمِ حداقل بخشی از مهمترین گزاره های اعتقادی دین که همان گزاره های پیشینی است نقشی ...