فرمالیسم روسی، رویکردی است که اوایل قرن بیستم به وجود آمد و هدف نظریّه پردازان آن مشخّص کردن شیوه ای علمی در نقد متون ادبی بود. آنان ادّعا داشتند که به جای نویسندۀ اثر، خود اثر ادبی باید در محور توجّه قرار گیرد و «ادبی بودن» متون ادبی، موضوع اصلی در نقد ادبی محسوب شود. آنان با اتّخاذ این شیوه، مطالعه و بررسی متون ادبی را به سوی مسائل مربوط به شکل و تکنیک سوق دادند. در مقالۀ حاضر، علاوه بر توضیحی درب...

آشنایی زدایی حاصل فرایندهای خاصی نظیر هنجارگریزی و انحراف از فرم زبان است که برگرفته از مباحث نقد صورت گرایی است و در سه سطح زبان، مفهوم و اشکال ادبی عمل می کند. در حالت عادی، زبان موجب عادی شدن و کلیشه شدن ادراکات و واکنش ما به متن ادبی می شود که در برگیرنده تجربه های انسانی است و در نتیجه، جاذبه خود را از دست می دهد. در هنر داستان نویسی، آشنایی زدایی از راه بیان دیدگاه شخصیت ها، کاربرد زبان ...

نظریه آشنایی‏زدایی در ادبیات که از نظریه‏های مهم مطرح‏شده در زبان‏شناسی و نقد ادبی است، سطوح مختلف یک اثر ادبی را در برمی‏گیرد. آشنایی‏زدایی در سطح زبان، با در هم شکستن مرزهای زبان هنجار و نیز فرارفتن از زبان ادبی مألوف و آشنا، زبان را در مرکز توجه قرار می‏دهد. زبان‏شناسان بر مبنای این نظریه، زبان ادبی را تعریف و شگردها و روش‏های آن را تبیین نموده‏اند؛ اما تعاریف و طبقه‏بندی‏های ارائه شده کامل...

چکیده «آشنایی زدایی» از مهم ترین مباحث ِ«مکتب فرمالیسم» روسیه است. اصطلاحی است که نخستین بار «ویکتور شکلوفسکی» روسی در سال 1917 م. در مقاله «هنر چونان شگرد/ هنر به مثابه تمهید» مطرح کرده است. از نظر او هنر با آفریدن ِشگردهایی، شکل ِخودکار و خوگرفته دریافت انسان را از بین می برد و دریافتی نو، پدید می آورد. بعد از او «رومن یاکوبسون»، «یوری تین یانوف» و «ژان پل سارتر» از آن با نام «بیگانه سازی» ی...

از نظر فرمالیست ها «داستان» عبارت است از زنجیرة رخدادها و کنش ها مطابق با نوع ترتیب آنها در تسلسل زمانی، و درواقع «چیستیِ» محتوای روایت و مواد خام و سویة بالقوّة آن است؛ اما پیرنگ از دیدگاه آنها برخلاف ارادة دیگر روایت شناسان، «روابط و مناسباتِ علّت و معلولی میانِ رخ دادها» نیست، بلکه سویة بالفعلِ روایت، و شاملِ کلیة «تمهیداتِ زیباشناختی و صناعات آشنازداینده ای» است که نویسنده برای بیان داستان یا محتوا...

اثرادبی نوشته‌ای است که درآن زبان متداول باروش‌ها وتمهیداتی که شاعر به کار می‌برد به هم میریزد تا زبانی ناآشنا با نظامی ‌جدیدبه وجودآید و این همان چیزی است که از آن به آشنایی زدایی تعبیر می‌شود این نوع کاربرد، زبان را ازحالت کاربرد اعتیادی بیرون می‌آورد و باعث برجسته شدن خصوصیت‌های آن می‌شود. از نظر ساختار گرایان هنجار گریزی یکی از موثرترین روش‌های برجستگی زبان و آشنایی زدایی در شعر است  که بسی...

وهم گرایی سوررئالیسم را می توان نوعی تلاش برای خلق رویدادهای غیرعادی و شگفت انگیز در پدیده های زندگی روزمره، به منظور دستیابی به چشم اندازی وسیع و نامحدود از «واقعیت» تعریف کرد.رجوع سوررئالیسم به نمودهای بی واسطه جهان واقعی در شرایطی صورت گرفت که جنبش های پیشتاز هنر مدرن دغدغه خود را در مورد «تعریف واقعیت» از طریق تغییرشکل صوری آن دنبال کرده بودند.این بازگشت تداوم همان سرخوردگی دادائیستی از شعا...

چکیده صورتگرایی، رویکردی در ادبیات به شمار میآید که نظریه پردازان آن، از جنبه ی زبانی به آثار ادبی نگاه میکنند و بر خلاف منتقدان قبل از خود، به مسایل غیر متنی همچون زندگی نویسنده، جنبه ی روانشناختی اثر وی، محیط اجتماعی و سیاسی وی و ... توجهی ندارند و معتقدند که ادبیات را باید با قواعد و قوانین مختص ادبیات مورد ارزیابی قرار داد. ایشان با پیش کشیدن مسئله ی آشنایی زدایی، نشان دادند که موضوعات و ...

احمد عزیزی شاعر متعهد و انقلابی کشورمان، از شاعرانی است که توانست تحولی در ادبیات و شعر انقلاب اسلامی، به ویژه در زمینه مثنوی سرایی ایجاد کند. این شاعر کرمانشاهی که با موج مثنوی های خود، از جمله (کفش های مکاشفه و شرجی آواز) یکی از زیباترین زبان های شعر معاصر را آفریده است، با زبان شعری خاص خود، برای حادثه آفرینی در زبان و آشنایی زدایی کردن از آن، به روش های مختلفی دست می زند. در این پژوهش، با ا...

سنت و شخصیت های سنتی از سازه های مهم شعر معاصر عربیست. شاعران روزگار ما با بهره گیری از میراث گذشته و شخصیت های کهن، می کوشند تا ضمن اصالت بخشی به اثر ادبی خود، خواننده را به گذشته پیوند زنند و با کمک آن بتوانند به نقل غیر مستقیم تجربه های جدیدشان بپردازند. بهره گیری از عناصر یادشده به شاعران این فرصت را داده تا شعری رمزگونه و نمادین به مخاطب ارائه دهند و سبب تفسیرپذیری متن شعری خود گردند و در ...