در این مقاله ابتدا اشاره کوتاهی به مباحث معرفت شناختی دکارت، شامل مراحل شک وی و چگونگی رسیدن او به یقین عقلی و نیز ویژگی های اساسی این یقین، می شود. در ادامه با استناد به آثار خود وی، به تحلیل نوعی یقین ایمانی نیز در اندیشة او پرداخته می شود. در ادامه رابطة این دو نوع یقین در اندیشۀ دکارت بررسی می شود که در این رابطه، موضع وی با مواضع شکاکان، آگوستین و توماس آکویناس مقایسه می گردد و در نهایت، ب...

معرفت به معنای مطلق آگاهی به علم حصولی و حضوری تقسیم می شود. دخالت یا عدم دخالت قوا، وجود یا عدم واسطه و مفهوم بودن یا وجود بودن معرفت، سه ملاک برای تقسیم علم به حضوری و حصولی است. نخستین تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق از سوی فارابی مطرح شده است و دیگر متفکران اسلامی همین تقسیم را تقویت کرده و بیشتر بدان پرداخته اند. علم حصولی به یقینی و غیر یقینی نیز تقسیم شده است. یقین یا معرفت یقینی در لغت،...

طیفی یقین را متواطی دانسته و طایفه­ای از یقین و یقینی­تر سخن می­گویند. پرسش اساسی این جستار این است: چگونه می­توان بر اساس نگرش وجودی از یقین مشکک سخن گفت؟ دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: بنابرآنکه وجود مشکک است و یقین به مثابة رخداد وجودی یا حالتی از وجود مطرح است یقین بحسب ساحت هستی شناختی، مشکک است.در این جستار از چهار منظر و طریق، تشکیک در یقین استنباط شد: 1. یقین به مثابة ظهور و حالت وجود...

قاعده لطف یکی از قواعد مهم کلامی است که مکاتب مختلف کلامی در اسلام، آن را در اثبات بعضی از اصول اعتقادی اساسی خود، به کار گرفته اند. متکلمان امامیه، اصل امامت و متکلمان معتزلی لزوم وعد و وعید را که از اصول اساسی این مکتب است؛ از طریق قاعده لطف اثبات نموده اند، اما متکلمان اشعری و بعضی از معتزله بغداد این قاعده را انکار نموده و به ابطال آن پرداخته اند. هدف این مقاله، این است که با توجه به اهمیت ...

فرا اخلاق به مبادی تصوری و تصدیقی علم اخلاق می‌پردازد و چهار مبحث ذیل را در برمی‌گیرد: معناشناسی اخلاق، معرفت شناسی اخلاق، هستی شناسی اخلاق و مباحث منطقی. یکی از موضوعات فرا اخلاقی، مباحث منطقی است که به استنتاج مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی می‌پردازد؛ بنابراین، رابطه باید و هست در دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی در زمره مباحث منطقی فرا اخلاق است که کمتر نوشته‌ای به آن پرداخته است. نویسنده در این مقاله ...

وظیفه اولیه هر دینداری که با الفبای تدین و دینداری آشناست، ایمان به خداوند و سائر اموری است که او ایمان به آنها را طلب نموده است. این امر ضرورت شناخت حقیقت ایمان را به همراه دارد. از طرف دیگر اولین پرسشی که توجه به حقیقت ایمان در پی دارد، سوال از جایگاه معرفت و شناخت، در ایمان است. آیا اساسا ایمان با معرفت قابل جمع است؟ اگر چنین است آیا معرفت در تحقق آن ضرورتی هم دارد؟ اگر ضرورت دارد، چه نوع مع...

برای بداهت شناخت، چهار تعریف در فلسفة اسلامی ارائه شده است که تعریف رایج آن «عدم احتیاج به تلاش فکری» است. تبیین نوع ارتباط مفهومی و مصداقی بداهت با عناوین «وضوح» و «یقین»، می تواند ما را از خلط حیثیات مختلف معرفت شناختی با یکدیگر مصون بدارد. در این نوشتار، هر کدام از تعریف های بداهت، از حیث مفهومی، با این دو عنوان مقایسه شده و به این نتیجه رهنمون گردیده است که تعریف رایج، در حیث مفهومی، ارتباط...

این پایان نامه به نسبت شک و یقین و محدوده ی معرفت در آراء ویتگنشتاین متقدم و متأخر می پردازد و در پایان آراء وی را در این زمینه با تکیه بر معرفت شناسی حکمت متعالیه مورد نقد و بررسی قرار می دهد. مساله شک و یقین تمامی آثار ویتگنشتاین، از تراکتاتوس تا در باب یقین را در بر می گیرد. ویتگنشتاین متقدم با ساخت یک نظام فلسفی بر پایه منطق، به حدود معرفت و تعیین مرز معناداری و بی معنایی زبان می اندیشد. او...