با وارد شدن به مرحله گذار جمعیتی، جمعیت ایران نیز افزایش یافته و موجب افزایش شهرنشینی در کشور شده است. در حال حاضر شهرنشینی در ایران، مانند سایر نقاط جهان، روند غالب محل سکونت را تشکیل می‌دهد. هدف این مقاله جواب به دو سوال زیر است: (1) آیا ما نیاز به سیاست جمعیتی برای شهرهای ایران داریم؟، و (2) سیاست جمعیتی برای شهرهای ایران چه خصوصیاتی باید داشته باشد و چه مسایلی باید در تهیه آن در نظر گرفته ش...

مطالعه حاضر با توجه به نقش مهم سلامت در رشد و توسعه اقتصادی کشورها تلاش کرده است به بررسی اثرگذاری غیرخطی امید به زندگی، به عنوان مهم‌ترین شاخص سنجش سطح سلامت، بر رشد تولید ناخالص سرانه ایران طی سال­های 2009-1965 بپردازد. نتایج حاصل از برآورد مدل رگرسیون انتقال ملایم (STR) ضمن تایید فرضیه اثرگذاری غیرخطی امید به زندگی بر رشد تولید سرانه نشان داد که امید به زندگی در قالب یک ساختار دو رژیمی با مق...

گذار جمعیت‌شناختی با جهت‌گیری باروری "زیر سطح جایگزینی" ویژگی مسلط جمعیت ایران شده است. به نظر می‌رسد که نقش غالب در این روند شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی از یک طرف و گسترش تمایلات و خواسته‌های خود مردم از طرف دیگر است. این گذار در استان گیلان زودتر آغاز شده و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این استان کمترین باروری در کشور را داراست. از همین رو هدف مقاله توصیف و تبیین کاهش شدید فرزندآوری در شهر رشت ...

سیاست ها و برنامه های جمعیتی در ایران بیشتر بر پویایی رشد و حجم جمعیت متمرکز بوده و کمتر به ساختارهای سنی جمعیت، تغییرات و پیامدهای آن توجه شده است. این در حالی است که کاهش سریع باروری در دو دهه ی اخیر منجر به تغییرات بنیادی در ساختار سنی جمعیت شده است. در بستر این تغییرات، فازی از تحولات جمعیتی در ایران آغاز شده است که «پنجره ی جمعیتی» نامیده می شود. پنجره ی جمعیتی وضعیتی موقت در ساختار جمعیتی...

مطالعه حاضر با توجه به نقش مهم سلامت در رشد و توسعه اقتصادی کشورها تلاش کرده است به بررسی اثرگذاری غیرخطی امید به زندگی، به عنوان مهم ترین شاخص سنجش سطح سلامت، بر رشد تولید ناخالص سرانه ایران طی سال­های 2009-1965 بپردازد. نتایج حاصل از برآورد مدل رگرسیون انتقال ملایم (str) ضمن تایید فرضیه اثرگذاری غیرخطی امید به زندگی بر رشد تولید سرانه نشان داد که امید به زندگی در قالب یک ساختار دو رژیمی با مق...

دریچه جمعیتی به دوره ای اطلاق می شود که در آن نسبت وابستگی سنی در مقیاسی که در تاریخ بی سابقه است کوچک می شود. این دوره کوتاه است ابتدا و انتهای آن به طور تقریبی مشخص است و در حدود چند دهه دوام می آورد. جمعیت ایران در آستانه سرشماری سال 1385 وارد دریچه جمعیتی شده است. دریچه جمعیتی آن در حدود چهار دهه باز می ماند. و در حدود سال 1425 بسته خواهد شد. پس از بسته شدن دریچه جمعیتی، جمعیت ایران به سوی ...

سیاست‌گذاری در زمینه جمعیت، امری مسلم در همه‌ی دوره‌ها و مراحل گذار جمعیت‌شناختی‌ست. امروزه جمعیت ایران در یک وضعیت متعارض گرفتار آمده است: از طرفی باروری پایین‌تر از سطح جایگزینی است، از سوی دیگر، تداوم این سطح از باروری به سالخوردگی جمعیت در چند دهه‌ی آینده منجر خواهد شد.هدف از این مقاله پاسخ به این پرسش است: در این وضعیت متعارض، سیاست جمعیتی مناسب برای جامعه‌ی ایران کدام است؟ برای این منظور،...

رواییِ استفاده از مبانیِ نظریۀ گذار دوم جمعیت‌شناختی برای تحلیل باروری در ایران از جمله چالش‌های بنیادی در این زمینه است. چرا که تحلیل باروری براساس نظریه‌ی گذار دوم جمعیت‌شناختی، آینده‌نگری در مورد باروری را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار می‌دهد و نتایجی به بار می‌آورد که با یافته‌های برآمده از تحلیل‌های دیگر به کلی متفاوت است. از این رو، در پژوهش حاضر کوشش می‌شود، از دو مسیر نظری و تجربی،...

در این مقاله تحولات مربوط به باروری زنان در خانواده از سال 1360 تا 1390 با استفاده از روش تحلیل ثانویه­ی آمار، اسناد و مدارک جمعیتی تحلیل‌ شده است.نرخ رشد سالانه جمعیت کشور ایران در سال 1365 حدود 3.9% بوده که در سال 1390 به 1.3 درصد کاهش‌یافته؛ در چنین وضعیتی انتظار می­رفت میزان رشد تعداد خانوارها متناسب با کاهش رشد جمعیت رو به افول بگذارد؛ درحالی‌که نرخ رشد سالانه­ی تعداد خانوارها در سال­های 1...

باروری زیر سطح جانشینی (حدود 2/1 فرزند) از سال 1385 تاکنون در ایران نگرانی هایی را ایجاد کرده است. باروری زیر سطح جانشینی معرف افزایش رفتار تک فرزندی است. بر این اساس سؤال تحقیق حاضر، این است که تفسیر و برداشت زنان و مردان شهر تهران از دلایل و انگیزه های تک فرزندی چیست و چه شرایط و عواملی زمینه ساز این تصمیم هستند. برای پاسخ به این سؤال ها، تعداد 14 مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با نمونه گیری ه...