ضعف راوی حدیث، راه های کشف این ضعف و ارتباط آن با درستی یا نادرستی انتساب حدیث به معصوم از مسائل اصلی دو علم «حدیث» و «رجال»هستند. در این مقاله، آراء رجالی استاد بهبودی پیرامون راه های کشف ضعف راویان حدیث بررسی شده است. این بررسی در خلال تبیین آراء وی درباره ی علل و اسباب پیدایش علم رجال، اصول رجالی شیعه و روش مؤلّفان آنها، الفاظ جرح و ضعفاء، سامان یافته است. واکاوی آراء رجالی و «تاریخ حدیثی» اس...

نقد و بررسی «تفسیر امام حسن عسکری(ع)» از حیث سندی و محتوایی و صحت و سقم انتسابش به آن حضرت(ع) است. نویسنده پس از گزارش سبک و سند تفسیر به بررسی شخصیت رجالی مفسّر استرآبادی - مهم ترین راوی تفسیر حاضر - پرداخته و از مجموع گفته ها و اظهار نظر موافقان و مخالفان به این نتیجه رسیده است که دلیلی بر تضعیف و دلیل منصوصی بر توثیق وی وجود ندارد. بنابراین، مفسّر استرآبادی مجهول الحال است، جز اینکه گروهی از ر...

کتاب الضعفاء ابن غضائری، به لحاظ میزان صحت، تأثیرگذاری و اختلاف دیدگاه‌های حدیثی و فقهی مترتب بر آن، پیوسته محل مناقشه بوده است. این مسأله انگیزه پژوهش حاضر شد و به روش تحلیلی ـ تاریخی با تبیین دیدگاههای مختلف پیرامون این کتاب و اعتبار سنجی وثاقت ابن غضائری، به این پرسش پرداخت که از قرن پنجم تا کنون چه جایگاهی در میان علمای رجال داشته است. این پژوهش، جرح ابن غضائری را با توثیقات علمای مشهور رجا...

برخی از اسامی راویان بر اثر گذشت زمان دچار تغییرات مختلفی شده اند که در دو شیوه تغییرات شکلی و محتوایی جای می گیرند. نام شناسی به منزله علمی که به مطالعه نام ها می پردازد، می تواند راهکار مناسبی برای مطالعه تغیییرات صورت گرفته در نام ها، ارائه دهد. در واقع نام شناسی با ارائه شکل صحیح نام و تغییرات مختلف آن، راه را برای مطالعات رجالی در حوزه نام ها باز می کند.روش های نام شناختی، در حوزه های مختل...

حالات پیامبرe هنگام نزول قرآن و دریافت وحی، از مسائل مهم در زمینه علوم قرآن است؛ چه این که در جوامع روایی و کتاب های تفسیری، روایات فراوانی- که گاه به استفاضه می رسند- در این زمینه گزارش شده است. بیش تر این روایات را اهل سنت گزارش کرده اند و مجموع آن ها در شش دسته قابل تقسیم اند: 1- ترس و اضطراب پیامبرe هنگام نزول قرآن؛ 2- نزول قرآن بر پیامبرr هنگام خواب؛ 3- عرق ریزی پیامبرr هنگام نزول قرآن؛ 4-...

نسب شناسی را می توان شاخه ای از مطالعات شمرد که از نظر تاریخی، اجتماعی و حتی فقهی، دارای اهمیت بسیار، به ویژه برای شیعیان است. منابع نسب شناسی، آگاهی های اندکی در باره اعقاب عباس بن علی(ع) در اختیار ما می نهد. بر اساس مندرجات کتاب زاد الأعوان (تألیف یافته در سال 1315ق.) که تنها سند مورد استفاده منابع بعدی است، علویان عباسی تبارِ اواخر قرن پنجم هجری به هند آمدند و طایفه اعوان هند هم که اکنون علوی...

احمد بن حسین غضائری عالم شیعی بغدادی سدۀ 4 و 5ق صاحب تألیفاتی در زمینۀ رجال و کتاب‌شناسی، و از جمله، اثری با نام کتاب الضعفاء بوده است. شیخ طوسی خبر می‌دهد با مرگ زودهنگام ابن غضائری آثار وی از میان رفته، و بااین‌حال، نجاشی از آن‌ها مطالبی روایت کرده است. در اعصار بعدْ بزرگان مکتب حله و جبل عامل و پسینیان ایشان کتابی با نام الضعفاء و در انتساب به ابن غضائری را روایت، و غالباً به اقوال مندرج در آن...

بررسی سند و روایت و ارزیابی اعتبار آن نیازمند طیّ مراحل متعدّدی از جمله تعیین اتّصال یا انقطاع سند، بررسی وقوع یا عدم وقوع تصحیف یا تحریف در آن و نیز توجّه به وثاقت و وعدم وثاقت راویان است. در موارد بسیاری تنها راه شناخت راویان در زنجیره ی سند، تکیه بر سخنان رجال شناسان و شناخت مراد و منظور آنان است. از این رو پی بردن به مراد رجال شناسان در استفاده از اصطلاحات و تعبیرهای گوناگون در شرح حال راویان، ...