رساله حاضر مشتمل بر پنج قسمت است . در پیش گفتار ضمن اشاره به جایگاه کیهان شناسی در فرهنگ ایرانی، از انگیزه انتخاب موضوع، ضرورت پرداختن به آن و شیوه کار سخن به میان آمده است . بخش اول در برگیرنده مباحثی پیرامون اخترشناسی در ایران باستان است که در آن ضمن پرداختن به بررسی میزان اهمیت باورهای کیهانی در آیینهای کهن ایرانی، به شواهد و قراینی از متن شاهنامه نیز که بیانگر سابقه دیرساله ستاره شناسی در ا...

چکیده شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، از مشهورترین میراث گران بهای ادب فارسی است. این اثر ارزشمند که روح جوان مردی و غیرت ملّی و دینی ایرانیان را مورد ستایش قرار می دهد، همواره مورد توجّه حکام ایرانی و بالتبع هنرمندان نگارگر درباری بوده است و داستان های آن، بیش از هر اثر ادبی دیگر در ایران به تصویر درآمده است. در میان داستان ها و روایات بسیارِ شاهنامه، داستان سیاوش، به دلیل دارا بودن ارزش های ...

حرکت از اساسی ترین مؤلّفه های شعر حماسی است. فردوسی در شاهنامه با استفاده بجا از کلمات، وزن، عناصر حرکتی و تصاویر گوناگون مرتبط با حرکت مهارت خود را در توصیف حالات و عواطف شخصیت های شاهنامه در موقعیت ها و صحنه های مختلف رزمی- حماسی و بزمی- غنایی به نمایش گذاشته است. زمان و مکان در شاهنامه اغلب ذهنی و درونی است تا واقعی و کمّی و طبعاً حرکت نیز تابع این شرایط است. واژگان و افعالی که در بیان حرکات؛ ب...

محمدعلی فروغی از نخستین شاهنامه پژوهان معاصر است که با آرای دقیق و اقدامات فرهنگی و اجرایی خود خدمات ارزنده ای به قلمرو فردوسی پژوهی انجام داده است. اقدام او در مورد ساختن آرامگاه فردوسی و برگزاری هزاره فردوسی اهمیت تاریخی پیدا کرده است. مقالات و سخنرانیهای او راهگشای پژوهندگان معاصر بوده است. وی در مقاله هایش به مسائل مهمی، نظیر اهمیت شاهنامه، مقام فردوسی، عدم انتساب یوسف و زلیخا به فردوسی، تع...

دو ملت ایران و هند سابقه‌ مشترک قومی و نژادی دارند و در طول زمان از یکدیگر بسیار تأثیر پذیرفته‌اند. این اشتراکات و تأثیرپذیری‌ها در آثار ادبی دو ملت نیز بازتاب یافته است. پژوهش پیش رو با فرض وجود مضامینی مشترک میان شاهنامه فردوسی و حماسه رامایانا، به مقایسه تطبیقی دو شخصیت‌ منفی کلیدی شاهنامه، ضحاک و افراسیاب، با راوانا، شخصیت منفی حماسه رامایانا، پرداخته ‌است. نتایج این پژوهش حاکی از وجود اهری...

در بنیان داستان های حماسی ایران، صدها موضوع بشری است که چشم عالم را به حیرت افکنده، امّا موضوع «نامجویی» از درخشندگی بیشتری برخوردار بوده است. نام و نامجویی، نقش های گوناگونی را در داستان های حماسی شاهنامه رقم زده و مضامین مختلفی را به خود اختصاص داده است. پهلوانان شاهنامه برای به دست آوردن نام، به پیکار برمی خیزند و برای حفظ آن، جان می بازند. نام، عالی ترین خواستة فردوسی و پهلوانان شاهنامه است ...

استفاده از مفاهیم و تعلیمات قرآنی یکی از شیوه‌هایی است که از دیر باز شاعران و نویسندگان پارسی زبان برای اعتبار بخشیدن و غنای سخن خویش از آن بهره برده‌اند. حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از بزرگترین شعرای ایران در قرن چهارم هجری است ‌که از مفاخر ایران و جهان به شمار می‌آید. اثر گران‌سنگ او شاهنامه از دیرباز مورد توجه نویسندگان و منتقدین قرار گرفته است. با توجه به هدف والای حکیم توس مبنی بر پا‌سداشت ز...

استفاده از مفاهیم و تعلیمات قرآنی یکی از شیوه هایی است که از دیر باز شاعران و نویسندگان پارسی زبان برای اعتبار بخشیدن و غنای سخن خویش از آن بهره برده اند. حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از بزرگترین شعرای ایران در قرن چهارم هجری است که از مفاخر ایران و جهان به شمار می آید. اثر گران سنگ او شاهنامه از دیرباز مورد توجه نویسندگان و منتقدین قرار گرفته است. با توجه به هدف والای حکیم توس مبنی بر پا سداشت زب...

عنوان این پژوهش، تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه می باشد. لازمه ی شناخت نمادهای شاهنامه، شناخت بستر و نحوه ی آفرینش و پیدایش نماد، اسطوره و حماسه است. نماد با ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه آدمی در ارتباط است و سازنده ی زبان اساطیر، افسانه ها و حماسه هاست و زبان آثار اسطوره ای و حماسی نمادین است. اساطیر ایران، در قالب آفرینش دوازده هزار ساله ی زردشتی یا نه هزار ساله ی زروانی تبیین می شوند. ویژگی این...

چکیده درخت همواره در اعتقادات و فرهنگ‌های مختلف جایگاه ویژه و ارزش و تقدسی خاص دارد. ایرانیان نیز به درختان احترام بسیار می‌گذاشتند. از جمله درختانی که نزد مردم ایران دارای مفاهیم رمزی و نمادین و دارای قدرت اساطیری بوده، سرو است که همواره مورد توجه شاعران و ادیبان در دوره‌های مختلف به ویژه سده‌های چهارم و پنجم هجری قرار داشته است. حکیم ابوالقاسم فردوسی از شاعرانی است که از تمامی گیاهان به...