پایان دوران جنگ سرد و خاتمه استیلای نظام دوقطبی بر مناسبات نظام جهانی، عصر تازه ای را رقم زد. در این دوره نوین به خصوص در شرایط ملتهب و متحول از نظام قدیم به پاردایم جدید دگرگونی های سریع در روابط واحدهای سیاسی یا ارتباطات و تعاملات منطقه ای بین کشورها به وجود آمد. نیروهای جدید با مناسبات پیچیده وارد معادلات جغرافیای سیاسی شدند و چالشهای بی سابقه ای در جای جای جهان روی داد. در این راستا با توجه...

ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه­ی جغرافیایی ژنتیک سیاست برخاسته از جغرافیای یک کشور است که سیاست‌خارجی آن کشور را تحت‌تأثیر قرارمی‌‌دهد. ایران با دارابودن 15 کشور همسایه و به‌عنوان یکی از مناطق ژئواستراتژیک جهان، موقعیت برجسته‌ای دارد. شناخت دیدگاه‌های ژئوپلیتیک نشأت‌گرفته از ژنوم­های ژئوپلیتیک همسایگان و شناسایی کدهای ژئوپلیتیکِ کشورهای هدف، می‌­تواند نقش مؤثری در اتخاذ سیاست‌خارجی همراستا با وزن ژئوپلیتی...

ژئوپلیتیک به‌عنوان تحلیل علمی عوامل جغرافیایی حاکم بر روابط بین‌الملل و هدایت‌کنندۀ تعاملات سیاسی، رهیافتی است قدرت‌محور و برآمده از سنت واقع‌گرایی در روابط بین‌الملل. ژئوپلیتیک به‌دنبال بررسی این موضوع است که چگونه جغرافیا و متغیرهای آن از جمله سرزمین، جمعیت، موقعیت راهبردی، منابع و... هم به‌عنوان عامل تأثیرگذار بر رفتار کشورها و هم به‌عنوان صحنۀ عملیات راهبردی، بر روابط بین دولت‌‌ها و تلاش بر...

در این مقاله، جایگاه و تأثیر اندیشۀ هالفورد مکیندر، واضع نظریۀ قلب زمین، در سیاست‌های جهانی بریتانیا طی سه دورۀ زمانی از اوایل قرن بیستم تا زمان حاضر بررسی شده ‌است. این مقاله، ضمن توجه به روند تکامل تاریخی و سیر تکوین دیدگاه ژئوپلیتیک مکیندر، با بررسی متغیرهای موقعیت سرزمینی، قدرت، جبر ژئوپلیتیک و رقابت‌های ژئوپلیتیک، جایگاه این نظریه در روابط خارجی بریتانیا را مورد مطالعه قرار می‌دهد. امتیازه...

منطقه خزر در وضعیت ژئوپلیتیک قدیم خود در دوره اتحاد شوروی در موقعیت حایل بین حوزه نفوذ دو ابرقدرت قرار داشت. ولی پس از فروپاشی شوروی به دنبال بروز ساختارهای جدید و ظهور سه کشور نوظهور در منطقه، مناسبات جدیدی بین حوزه های جغرافیا، قدرت و سیاست بر این منطقه حکمفرما شد. این مناسبات جدید منافع ایران در خزر را دچار تغییرات جدی کرد و تعریف های جدیدی از منافع ژئوپلیتیکی ایران در خزر را پدید آورد. دولت...

ژئوپلیتیک یکی از مهم ترین عوامل موثر در سیاست خارجی هر کشوری می باشد که نقش عوامل جغرافیایی را در سیاست خارجی کشورها مورد ارزیابی قرار می دهد . با توجه به ماهیت هستی شناسی واقعگرایانه رویکرد ژئوپلیتیک ، دولت ها به عنوان بازیگران عقلانی در عرصه سیاست خارجی در صورت تطبیق عقلانیت سیاسی خود با واقعیت ژئوپلیتیکی می توانند اهداف خود را به شکل قابل توجهی در نظام بین الملل آنارشیک محقق سازند . کشور ترک...

با گذشت نزدیک به یک قرن از استقلال افغانستان در سال 1919، هنوز هم موضوع استقلال و ابتکار عمل در سیاست خارجی این کشور در قرن بیستم از ‌‌موضوع‌های بحث‌برانگیز در این کشور است. افغانستان پس از استقلال در ‌‌تأثیر رقابت قدرت‌های بزرگ جهانی در وضعیتی خاص به سر برده است. تحولات ژئوپلیتیک در سدۀ گذشته بر وضعیت داخلی و خارجی این کشور ‌‌تأثیر مستقیم داشته است. این نوشتار کوششی است برای پاسخ به این پرسش ک...

امروزه نقش هر کشور در سیاست های جهانی تحت تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی است و  جغرافی دانان سیاسی معتقدند که قدرت هر کشور به شدت از محیط جغرافیایی آن تأثیر می پذیرد. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چهره ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان و منطقه تغییر یافت و به عنوان یکی از بی ثبات ترین مناطق بجای مانده از امپراطوری شوروی با خلاء قدرت مواجه گردید. این منطقه به جهت موقعیت ارتباطی و منابع انرژی فراوان به صحن...